رادیاتور ماشین چیست و چه وظایفی دارد؟ دلایل خرابی رادیاتور

در داخل سیستم پیشرانه یا موتور خودروهای احتراقی، انفجارهای پیاپی و اصطکاک، حرارت زیادی را تولید می‌کند. اگر این حرارت دفع نشود، موتور خودرو آتش می‌گیرد یا از کار می‌افتد. برای ادامه فعالیت موتور خودرو، باید این حرارت دفع شود و این وظیفه بر عهده رادیاتور است. احتمالا اکنون سوالات مختلفی درباره این قطعه و نحوه عملکرد آن در ذهن دارید. برای یافتن پاسخ این سوالات خود، در ادامه این مطلب از مجله زدفیت همراه ما باشید تا به طور مفصل درباره رادیاتور، نحوه عملکرد، وظایف و خرابی آن صحبت کنیم.

رادیاتور ماشین چیست؟

فعالیت موتور خودروهای احتراقی با تولید حرارت زیادی همراه است و سیستم خنک‌کننده ماشین، وظیفه دفع این حرارت و خنک کردن موتور را بر عهده دارند. رادیاتور بخش مهمی از این سیستم خنک‌کننده است که وظیفه اصلی دفع حرارت موتور را به انجام می‌رساند. رادیاتور از لوله‌ها و پره‌های مختلفی تشکیل شده است که حرارت را از آب گرم درون موتور می‌گیرد و این گرما را به بیرون انتقال می‌دهد. اهمیت فعالیت این قطعه تا آنجا است که کوچک‌ترین مشکل و خرابی در آن می‌تواند مشکلات زیادی برای موتور خودرو به وجود آورد که از جمله این مشکلات می‌توان به سوختن واشر سرسیلندر، یاتاقان زدن موتور و خرابی رینگ و پیستون اشاره کرد.

نحوه عملکرد رادیاتور خودرو

رادیاتور برای خنک کردن موتور، فرایند مداومی را در یک چرخه دائمی انجام می‌دهد. در ابتدا آب درون رادیاتور، به وسیله واترپمپ به سمت منافذ باز و خالی داخل موتور فرستاده می‌شود. این منافذ و کانال‌ها برای ورود و خروج آب، داخل موتور طراحی شده‌اند و آب رادیاتور در داخل آن‌ها جریان پیدا می‌کند. این آب دورتادور سیلندر را می‌گیرد و گرمای آن را جذب می‌کند. زمانی که به یک دمای خاص، مثلا ۷۰ درجه سانتی‌گراد رسید، به رادیاتور باز می‌گردد. در این مرحله فن، گرمای آب را به بیرون از موتور انتقال می‌دهد تا حرارت آب دوباره به دمای ۱۰ درجه سانتی‌گراد برسد. سپس این آب دوباره به سمت موتور حرکت می‌کند و فرایند تکرار خواهد شد.

اجزای رادیاتور ماشین

سیستم رادیاتور ماشین از اجزا مختلفی تشکیل شده است که فعالیت آن‌ها در کنار یکدیگر، وظیفه خنک کردن موتور خودرو را به انجام می‌رسد. اجزای رادیاتور ماشین به شرح زیر است:

• مخزن رادیاتور: وظیفه هواگیری و حفظ فشار مایع درون رادیاتور را بر عهده دارد.
• واترپمپ (پمپ آب): آب رادیاتور را به داخل موتور می‌کشد تا فرایند خنک‌سازی آغاز شود.
• پروانه رادیاتور: حرارت اضافی موتور را به بیرون دفع می‌کند تا خنک‌سازی موتور سریع‌تر شود.
• ترموستات: وقتی حرارت آب در موتور بالا می‌رود، شیر ترموستات باز می‌شود تا آب به رادیاتور بازگردد.
• شلنگ فوقانی: مجرای ورود آب داغ از موتور به رادیاتور، با نام شلنگ فوقانی شناخته می‌شود.
• شلنگ تحتانی: آب خنک رادیاتور از داخل این شلنگ به سمت موتور خودرو حرکت می‌کند.
• فن یا پنکه: در جلوی رادیاتور قرار دارد و هوای محیط را با فشار بیشتر به پره‌ها می‌رساند تا آب خنک شود.
• درب رادیاتور: اضافه کردن محلول آب و ضدیخ و بررسی مایع داخل رادیاتور از طریق درب آن انجام می‌شود.

انواع رادیاتور

انواع رادیاتور را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته‌بندی کرد که یکی از آن‌ها، جنس مواد سازنده این قطعه است. بر این اساس انواع رادیاتور شامل موارد زیر است:

• رادیاتورهای فلزی
• رادیاتورهای آلومینیومی
• رادیاتورها با روکش پلاستیکی

جهت نصب پره‌ها و لوله‌های رادیاتور نیز یکی از مهم‌ترین معیارهای طبقه‌بندی انواع رادیاتور محسوب می‌شود که بر این اساس، رادیاتورها به دو دسته زیر تقسیم‌بندی شده‌اند: 

1. رادیاتور فین تیوب

در سیستم این نوع از رادیاتور، نحوه چینش و قرارگیری لوله‌های حاوی آب و پره‌های خنک‌کننده به صورت عمودی است. در واقع لوله‌ها از داخل پره‌ها عبور می‌کنند و ساختار رادیاتور را به وجود می‌آورند.

1. رادیاتور کروگیت

سیستم این مدل از رادیاتور متفاوت است و در آن لوله‌ها و پره‌ها، به جای قرارگیری عمودی، در کنار یکدیگر هستند. در سیستم کروگیت، پره‌ها حالت موج‌دار دارند و به نوک فین نصب شده‌اند. به طور کلی، رادیاتور کروگیت کاربرد بیشتری دارد و فرایند ساخت آن هم ساده‌تر است.

دلایل خرابی رادیاتور خودرو

حال به این سوال می‌رسیم که چرا رادیاتور ماشین خراب می‌شود؟ از جمله عوامل و دلایل موثر بر خرابی رادیاتور خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که در ادامه به طور مفصل درباره آن‌ها صحبت می‌کنیم:

• گرفتگی رادیاتور ماشین
• خرابی سنسور دمای آب خودرو
• نشتی رادیاتور خودرو
• جدا شدن شیلنگ رادیاتور
• آسیب دیدن کلاچ فن خودرو
• آسیب دیدن پره‌های فن رادیاتور

گرفتگی رادیاتور ماشین

آب داخل سیستم رادیاتور حاوی املاحی است که در طول زمان این املاح، در داخل لوله‌ها رسوب می‌کنند و موجب گرفتگی آن‌ها می‌شوند. این گرفتگی از عبور آب جلوگیری می‌کند و خنک کردن موتور به خوبی انجام نخواهد شد. گرفتگی رادیاتور شایع‌ترین علت اصلی خرابی این قطعه است و به همین دلیل توصیه می‌شود تا حداقل هر ۲ سال یک‌بار برای تمیز کردن لوله‌ها اقدام کنید.

خرابی سنسور دمای آب خودرو

همیشه آسیب و خرابی رادیاتور به دلیل قطعات داخلی آن اتفاق نمی‌افتد و گاهی اوقات مشکل از دیگر قطعات ماشین است. سنسور دمای آب خودرو، با نام فشنگی آب خودرو هم شناخته می‌شود و در مسیر آب ورودی به رادیاتور قرار دارد. این سنسور دمای آب را اندازه‌گیری می‌کند تا مشخص شود که آیا نیاز به خنک‌سازی آن وجود دارد یا نه! با خرابی سنسور آب، فرایند خنک‌سازی موتور به انجام نمی‌رسد و باید این قطعه را تعویض کرد.

نشتی رادیاتور خودرو

گاهی اوقات لوله‌ها و اتصالات رادیاتور سوراخ می‌شوند و مایع داخل آن‌ها به بیرون از ماشین نشت می‌کند. لوله‌های رادیاتور در تماس مستقیم با آب قرار دارند و ممکن است دچار خوردگی و شکستگی شوند. اگر میزان شکستگی یا سوراخ کم باشد، می‌توان آن را تعمیر کرد؛ اما درباره آسیب‌های شدیدتر، باید رادیاتور به طور کامل تعویض شود. این مشکل در خودروهای قدیمی بیش از سیستم‌های جدید اتفاق می‌افتد.

جدا شدن شیلنگ رادیاتور

همان‌طور که در بخش‌های قبل گفتیم، دو شلنگ فوقانی و تحتانی، مسیر ورود آب از موتور به رادیاتور و برعکس هستند. جدا شدن این شلنگ‌ها از دهانه رادیاتور، مانع از انجام فرایند خنک‌سازی موتور می‌شود. برای رفع مشکل جدا شدن شلنگ‌ها، باید درپوش رادیاتور را بررسی کنید تا در صورت لزوم تعویض شود.

آسیب دیدن کلاچ فن خودرو

کلاچ فن، سرعت چرخش پره‌های فن رادیاتور را کنترل می‌کند و فشردگی آن با توجه به میزان هوای داخل رادیاتور تغییر خواهد کرد. وقتی خودرو در حال حرکت است، هوای بیشتری به داخل رادیاتور جریان پیدا می‌کند و میزان فشردگی کلاچ فن کمتر است. از سوی دیگر، با فعالیت درجا موتور، جریان هوای ورودی به رادیاتور کمتر می‌شود و کلاچ فن در فشرده‌ترین حالت قرار می‌گیرد. خرابی کلاچ فن، موجب حرکت سریع یا کند پره‌های فن می‌شود که نتیجه آن، داغ شدن رادیاتور و خرابی این قطعه است.

آسیب دیدن پره‌های فن رادیاتور

گاهی خرابی رادیاتور، به علت شکستگی یا خم شدن پره‌های فن اتفاق می‌افتد که در این صورت، وظیفه خنک کردن موتور به درستی انجام نمی‌شود. دلیل خرابی پره‌های فن نیز برخورد ذرات بزرگ شن و ماسه به پره‌ها یا تصادفات جاده‌ای است. اگر پره‌ها فقط کج شوند، می‌توان آن‌ها را صاف کرد؛ اما تنها راه برای رفع مشکل شکستگی پره‌ها، تعویض این قطعات است.

نشانه‌ها و علائم خرابی رادیاتور

خرابی رادیاتور با نشانه‌هایی همراه است که شناخت آن‌ها اهمیت زیادی دارد. همان‌طور که گفته شد، خرابی رادیاتور می‌تواند آسیب جدی به موتور ماشین بزند. علائم و نشانه‌های خرابی رادیاتور شامل موارد زیر است:

• افزایش زودهنگام و بیش از حد دمای موتور
• بالا رفتن غیرعادی دمای داخل کابین ماشین
• نشتی مایع خنک کننده رادیاتور
• تغییر رنگ مایع خنک کننده رادیاتور ناشی از وجود رسوب
• صدای ممتد و غیر عادی از ناحیه جلوی خودرو،‌ به دلیل گرفتگی رادیاتور

خوشبختانه، نشانه‌های خرابی رادیاتور، خاص این قطعه هستند و می‌توان آن‌ها را به سادگی تشخیص داد. در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، ماشین خود را نزد تعمیرکار ببرید تا سلامت این قطعه از سیستم خنک‌کننده ماشین را بررسی کند.

روش نگهداری از رادیاتور ماشین

حال که با دلایل و نشانه‌های خرابی رادیاتور آشنا شدید؛ اکنون این سوال پیش می‌آید که چگونه می‌توان از رادیاتور خودرو به خوبی نگهداری کرد؟ دو نکته مهم برای نگهداری از رادیاتور ماشین وجود دارد تا طول عمر این قطعه را افزایش دهید و از خرابی آن جلوگیری کنید که این دو نکته به شرح زیر است:

• نسبت بین ضدیخ و آب را در رادیاتور ماشین رعایت کنید. درصد ضدیخ و آب در این قطعه باید به صورت ۵۰-۵۰ یا ۴۰ درصدضد یخ و ۶۰ درصد آب باشد.
• هر ۲ تا ۳ سال یک‌بار، برای شستشو و تمیز کردن رادیاتور اقدام کنید. برای این کار باید ماشین خود را به کارگاه‌های تعمیرات رادیاتور ببرید تا این قطعه را مانند روز اول تمیز کنند.

روشی برای تست سلامت رادیاتور هم وجود دارد که روشی آسان اما تعیین‌کننده محسوب می‌شود. برای بررسی سلامت رادیاتور، زمانی که موتور خودرو، گرم است؛ موتور را به مدت ۱۰ دقیقه، با دور ۳۰۰۰ rpm نگه دارید و سپس پای خود را از روی پدال گاز بلند کنید. اگر رادیاتور ماشین شما سالم باشد، دمای موتور ماشین را در مدت ۳ دقیقه، به دمای حالت عادی می‌رساند. در غیر این صورت، باید احتمال خرابی یا مشکل این قطعه را بدهید.

سخن پایانی

در این مطلب از وبلاگ زدفیت به این سوال پاسخ دادیم که رادیاتور چیست و چگونه کار می‌کند و در ادامه به بررسی علائم و دلایل خرابی رادیاتور پرداختیم. همان‌طور که گفته شد، این قطعه ممکن است آسیب ببیند و نیاز به تعویض داشته باشد. اگر در فکر تهیه رادیاتور جدید و خرید لوازم یدکی خودرو هستید، باید به فروشگاه‌های معتبر و رسمی مراجعه کنید.

وب‌سایت زدفیت یکی از فروشگاه‌های معتبر در زمینه فروش انواع لوازم یدکی و آپشن خودروهای چینی است که سابقه‌ای طولانی مدت و موفق در زمینه واردات و فروش قطعات اصلی این خودروها دارد. شما می‌توانید رادیاتور و دیگر لوازم یدکی موردنیاز خود را از زدفیت سفارش دهید و در محل آدرس خود، در هر نقطه از ایران تحویل بگیرید.