وقتی خودروی شما به هر دلیلی بد کار می‌کند، احتمالا تنظیم موتور ماشین، نخستین عبارتی خواهد بود که به یادش می‌افتید. این مسئله البته اصلا عجیب نیست چرا که تمام نیروی مورد نیاز خودرو، از طریق سیستم موتور تامین شده و تمامی اجزا نیز ارتباط مستقیمی با آن دارند؛ در نتیجه، وجود اشکال در این بخش می‌تواند تمامی عملکرد خودرو را تحت‌الشعاع قرار دهد. به همین بهانه، در این مقاله از زدفیت می‌خواهیم ضمن صحبت در مورد دلایل تنظیم نبودن موتور ماشین، آموزش تنظیم موتور را نیز به صورت کامل بیان کنیم.
تنظیم موتور ماشین چیست؟
تنظیم موتور خودرو، واژه‌ای است که در زبان انگلیسی تحت عنوان تیون آپ (Tune Up) شناخته شده و به مجموعه کارهایی گفته می‌شود که سیستم کامپیوتری و مکانیکی خودروها را برای عملکرد بهینه، تنظیم می‌کند. نیاز به تنظیم موتور ماشین از زمانی شروع شد که خودروهای کاربراتوری، جای خود را به مدل‌های پیشرفته‌تر انژکتوری دادند.
پس از آن، رفته‌رفته شاهد استفاده از سیستم‌های الکترونیکی پیچیده‌تری در خودروها بودیم؛ تا جایی که برای تنظیم کردن موتور، صرفا نیاز به بررسی عوامل مکانیکی نبوده و لازم باشد تا کارشناسان، سیستم‌های کامپیوتری خودروها را نیز بررسی کنند. با استفاده از سیستم‌های مدرن‌تر در خودروها، حالا این کار تحت عنوان «دیاگ زدن» شناخته می‌شود چرا که سطح گسترده‌ای از امکانات را برای تنظیم موتور در اختیار کارشناسان قرار می‌دهد.
علائم نیاز تنظیم موتور خودرو
زمانی که ماشین بد کار می‌کند، مصرف سوخت افزایش پیدا می‌کند یا با تعویض قطعات مختلف نمی‌توانید مشکل را حل کنید، احتمالا به تنظیم موتور ماشین نیاز خواهید داشت.
مواردی که در ادامه بیان می‌کنیم، برخی از مرسوم‌ترین علائم نیاز تنظیم موتور خودرو هستند که باید در اسرع وقت برای حل آنها اقدام کرد.
روشن شدن چرغ های اخطار
نخستین چیزی که البته نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد، چراغ‌های چک یا اخطار خودرو هستند. روشن شدن هر کدام از این چراغ‌ها می‌تواند دلایل مخصوص به خود را داشته باشد. با این حال، اگر هنگام حرکت همچنان چراغ‌ها روشن هستند یا شاهد موضوع غیر طبیعی در آنها هستید، حتماً باید به یک متخصص یا کارشناس خودرو برای حل مشکل مراجعه کنید.
بد استارت خوردن ماشین
شاید بد استارت خوردن ماشین یا در حالت بدتر، استارت نخوردن آن در وهله اول یادآور باتری ضعیف یا کثیفی شمع‌های ماشین باشد؛ ولی اگر شما نیز با چنین مسئله‌ای روبرو هستید احتمالاً مشکلی در سیستم استارت یا عملکرد خودرو وجود دارد و لازم است هرچه سریع‌تر برای تنظیم موتور اقدام کنید. علت اصلی این موضوع، ارتباط مستقیم سیستم احتراق با موتور است.
مشکل در تعویض دنده ها
مشکل در سیستم تعویض دنده خودرو هم می‌تواند علل مختلفی داشته باشد و در اتومبیل‌های دستی یا اتوماتیک کاملاً متفاوت است. با این حال اگر صاحب یکی از خودروهای اتومات هستید و در حین حرکت شاهد تعویض ناگهانی دنده یا عملکرد ضعیف آن می‌شوید، باید به دنبال وجود مشکل در سیستم تامین نیروی خودرو باشید؛ سیستمی که ارتباط مستقیمی با موتور داشته و احتمالاً با تنظیمش، مشکلات آن نیز برطرف خواهد شد.
لرزش موتور و خودرو
همانطور که می‌دانید، موتور نقش قلب تپنده را در خودرو ایفا می‌کند و نتیجه هرگونه اشکال در عملکرد آن را خیلی سریع می‌توان مشاهده کرد. اگر خودروی شما در حالت ایستاده، موقع گاز دادن یا در حین حرکت لرزش دارد، هرچه سریع‌تر باید برای تنظیم موتور ماشین خود اقدام کرده و قبل از آنکه آسیبی به موتور برسد، مشکل را برطرف کرد.
ریپ زدن موتور
یکی دیگر از علائم نیاز تنظیم موتور خودرو، ریپ زدن ماشین در حین حرکت است. این مسئله می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که راس آنها، موتور قرار دارد. اگر در حین حرکت شاهد ریپ زدن ماشین هستید، احتمالاً یکی از قطعات موتور، آسیب دیده یا شمع‌ها و فیلتر نیاز به تعویض داشته باشند.
صداهای اضافی موتور
همیشه شنیده شدن صداهای اضافی از موتور، به معنی معیوب بودن قطعه‌های داخلی نیست و این صدا ممکن است صرفا به خاطر عدم هماهنگی میان اجزای مختلف موتور شنیده شود. در چنین شرایطی، با دیاگ زدن و تنظیم موتور می‌توان مشکل را بدون هزینه‌های اضافی حل کرد.
افزایش مصرف سوخت
یکی دیگر از شایع‌ترین مشکلاتی که نشان از نیاز به تنظیم موتور ماشین دارد، مصرف سوخت نامناسب است. این مسئله می‌تواند به‌نوعی به سیستم احتراق خودرو و عملکرد شمع‌ها، سنسور اکسیژن و دیگر بخش‌ها مربوط باشد و احتمالاً تنها راه برای برطرف کردن آن، تنظیم موتور خواهد بود. خوشبختانه، تعمیرکاران و کارشناسان خودرو به کمک ابزارهایی که دارند، خیلی سریع و راحت می‌توانند ارتباط بین مصرف بالای سوخت و تنظیم نبودن موتور را پیدا کرده و مشکل را حل کنند.
ترمزهای پر سر و صدا
ترمزهای نرم یا پر سر و صدا یکی دیگر از مشکلات آزاردهنده در بسیاری از خودروها هستند که می‌توانند ارتباط مستقیمی با موتور داشته باشند. اگرچه برخی از قطعات ترمز از نوع مصرفی هستند و باید به صورت دوره‌ای تعویض شوند، ولی اگر از عملکرد صحیح سیستم ترمز اطمینان کامل دارید احتمالاً زمان آن فرا رسیده تا سراغ تنظیم موتور ماشین بروید.
کاهش توان یا شتاب خودرو
نیروی مورد نیاز برای به حرکت درآمدن خودرو توسط موتورها تنظیم می‌شود و هرگونه کندی در شتاب یا کاهش توان اتومبیل ارتباط مستقیم با موتور دارد. بعضی وقت‌ها می‌توان این مشکل را با تمیز کردن فیلترها یا عوض کردن شمع‌های خودرو برطرف کرد، اما در بسیاری از موارد، اینگونه نیست و صرفاً تنظیم کردن موتور خودرو راه حل نهایی برای حل مشکلات موجود خواهد بود.
آموزش گام به گام تنظیم موتور
حالا که با دلایل تنظیم نبودن موتور ماشین آشنا شدید، نوبت به روش حل مشکل می‌رسد. انجام این کار البته نیاز به دانش و ابزارهای مخصوصی دارد که در اموزش تنظیم موتور ماشین، اشاره‌ای کلی به آنها خواهیم داشت. توجه داشته باشید که انجام این کار در منزل بدون داشتن ابزارهای مربوطه، امکان‌پذیر نخواهد بود.
استفاده از دستگاه دیاگ
مرحله اول در تنظیم کردن موتور خودرو، اتصال دستگاه دیاگ به کامپیوتر ماشین است. عمل دیاگ زدن، خطاهای موجود در سیستم الکترونیکی را نشان داده و می‌تواند نقشه راه خوبی برای حل مشکلات موجود باشد. با بررسی سیستم‌های مختلف خودرو مانند جرقه‌زنی و سوخت‌رسانی از طریق دیاگ، مطمئن از سلامت اجزای مرتبط با آن مطمئن شده و در صورت وجود نقص، برای حل آنها اقدام کنید.
شستشوی انژکتور
یکی دیگر از مراحل مهم در فرآیند تنظیم موتور ماشین، شستشوی انژکتور است. علت این مسئله، جرم گرفتن سوزن انژکتور در بسیاری از خودروهاست چرا که در ایران، متاسفانه سوخت از کیفیت چندان مناسبی برخوردار نبوده و به همین مسئله سبب بروز رسوب و ایجاد جرم در این بخش می‌شود. انجام این کار همچنین کمک می‌کند تا بازده خودرو به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کند.
بررسی سیستم هوا رسانی
اگرچه توصیه می‌شود شهروندان هر 5 تا 6 هزار کیلومتر یک‌بار فیلتر هوا را عوض کنند، ولی وجود اشکال در این قسمت یا بخش‌های مرتبط با آن مانند دریچه‌های گاز، می‌تواند تاثیری منفی روی عملکرد کلی خودرو بگذارد. از این رو، کارشناسان شستشوی دریچه گاز یا تعویض قطعات و اجزای آن در صورت نیاز، اقدام به تنظیم موتور ماشین می‌کنند.
سخن پایانی
خیلی وقت‌ها مشکلات کوچک، دلیل اصلی به وجود آمدن مشکلات بزرگی هستند که بعضا می‌توانند خسارت‌های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشند. با نگهداری درست از خودرو و تنظیم موتور ماشین می‌توان بسیاری از همین مشکلات کوچک را خیلی سریع و با کمترین هزینه حل کرد؛ قبل از اینکه دیر شده و هزینه‌های گزافی را روی دست شما بگذارد.