قلب هر خودرویی، موتور آن است و موتور خودرو بدون داشتن اجزای درست نمی‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد. سیلندر ماشین، یکی از مهم‌ترین اجزای موتور به حساب آمده و وجود هر گونه اشکال در آن، عملکرد کلی اتومبیل را مختل می‌کند. اگر می‌خواهید با بخش‌های مختلف این قطعه و انواع آن آشنا شده، تا انتهای این مقاله در کنار ما باشید. ما در ادامه همچنین در مورد شیوه عوض کردن سیلندر ماشین و مراحل آن نیز به صورت کامل صحبت خواهیم کرد.
سیلندر ماشین چیست؟
موتور، قلب تپنده تمامی ماشین‌ها و سیستم‌های مکانیکی رفت و برگشتی است و می‌تواند با مصرف سوخت، نیروی مورد نیاز برای به حرکت در آوردن خودرو را ایجاد کند. برای این کار، به اجزای متحرکی به نام پیستون نیاز است تا با حرکت سریع خود، از یک طرف سوخت را دریافت و با متراکم‌سازی آن، نیرو را از طرف دیگر و با کمک سایر بخش‌ها در اختیار موتور قرار دهد. چنین فرآیندی، با سرعتی بسیار بالا انجام شده و حرارت زیادی را نیز به وجود می‌آورد؛ در نتیجه، فضایی مطمئن لازم است تا پیستون بتواند کار خود را به‌درستی انجام دهد. این فضا، در واقع همان سیلندر خودرو است.
سیلندر، محفظه‌ای استوانه‌ای شکل در داخل موتور است که پیستون‌ها داخل آن قرار گرفته‌اند و عموما جنسی از چدن یا آلیاژ آلومینیوم دارد. البته، برخی از سازندگان ممکن است سراغ فلزات دیگر در طراحی سیلندر نیز بروند تا علاوه بر افزایش مقاومت آن، بتوانند کنترل خوبی روی عملکرد کلی خودرو در زمینه مصرف سوخت یا میزان تولید آلایندگی‌ها نیز داشته باشند.
سیلندر انواع ماشین بسته به مدل موتور و سیستم پیشرانه مورد استفاده، بسیار متفاوت است. با این حال، در خودروهای عمومی و معمولی می‌توان از 3 تا 8 سیلندر را پیدا کرد. بد نیست بدانید که سیلندرها در داخل موتور، در یک قطعه بزرگتر به نام «بلوک سیلندر» کنار هم قرار می‌گیرند.
هرچقدر تعداد سیلندرها افزایش پیدا کند، تعداد پیستون‌ها نیز افزایش پیدا کرده و در نتیجه، قدرت بالاتری در اختیار خودرو قرار خواهد گرفت. هرچند، امروزه فناوری‌ها و سیستم‌های زیادی مانند توربوشارژ برای افزایش قدرت موتور وجود دارند که می‌توانند بدون افزایش مصرف تعداد سیلندر، قدرت ماشین را تا حد قابل توجهی بالا ببرند. نمونه این موضوع را می‌توان در خودروهای شرکت آلمانی پورشه مشاهده کرد؛ جایی که بسیاری از محصولات آن با موتورهای 6 سیلندر می‌توانند قدرتی بالاتر از خودروهای مشابه با 8 یا حتی 12 سیلندر را تولید کنند. خودروهای شرکت بوگاتی با 16 سیلندر و طراحی منحصربه‌فرد، بیشترین سیلندر ماشین را دارند.
با اجزای سیلندر ماشین آشنا شوید
حالا که متوجه شدیم سیلندر ماشین کجاست، بهتر است با بخش‌های مختلفی که در آن استفاده می‌شود نیز آشنا شوید. در ادامه، برخی از مهم‌ترین قسمت‌ها را معرفی خواهیم کرد:
بلوک سیلندر
بلوک سیلندر، محفظه‌ای فلزی و بزرگ است که سیلندرها داخل آن کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. روی این بلوک می‌توان شیارها و دهانه‌های مختلفی را پیدا کرد که انتقال آب برای خنک کردن موتور و اتصال به دریچه‌های مختلف را ممکن می‌کنند. بلوک به عنوان یکی از اساسی‌ترین بخش‌های موتور، بین بسیاری از قسمت‌های مختلف مانند میل‌لنگ، فلایویل، توزیع‌کننده جرقه و … نیز ارتباط برقرار می‌کند.
سر سیلندر ماشین
سر سیلندر، بخش ثابت بلوک سیلندر است و در بخش بالایی تعبیه می‌شود. این قسمت، یک محفظه احتراق برای هرکدام از سیلندرها دارد و علاوه بر عایق‌بندی و جلوگیری از نشت گاز و دود، راندمان کلی موتور را نیز بهبود می‌بخشد. مهم‌ترین بخش سر سیلندر، قسمتی است که شمع‌ها روی آن تعبیه می‌شوند. به واسطه انجام عملیات احتراق در داخل سیلندرها، معمولا سر سیلندر ماشین جنسی از چدن یا آلیاژهای مختلف آلومینیوم دارد تا در برابر حرارت، سالم بماند.
واشر سر سیلندر
همان‌طور که از نام این قسمت مشخص است، واشر سر سیلندر مسئولیت عایق‌بندی سیلندرها را بر عهده داشته و مانع از نفوذ آب و روغن به داخل آنها می‌شود. واشر سر سیلندر همچنین از خروج سوخت و گاز اضافی به بیرون نیز جلوگیری می‌کند. سوختن این قطعه می‌تواند آسیب‌های زیادی را به موتور وارد کند. به همین دلیل هم هست که سوختن واشر سر سیلندر، بیش از هر چیز دیگری برای بسیاری از کاربران آزاردهنده است.
پیستون
یکی دیگر از مهم‌ترین اجزای سیلندر ماشین که بالاتر نیز به آن اشاره داشتیم، پیستون‌ها هستند. این اجزا با حرکت سریع رو به بالا و پایین خود، نیروی مورد نیاز موتور را تولید و آن را از طریق میله‌ای رابط به نام شاتون، به میل‌لنگ انتقال می‌دهند. پیستون‌ها معمولا بیش از هر بخش دیگری در معرض حرارت و اصطکاک هستند و به همین دلیل، از مقاوم‌ترین آلیاژها تولید می‌شوند تا در طولانی‌مدت، همچنان عملکرد خوبی داشته باشند.
رینگ پیستون
حرکت راحت و سریع پیستون در داخل محفظه سیلندر، به وسیله رینگ پیستون امکان‌پذیر می‌شود. این رینگ‌ها در شیارهای موجود بر روی سطح پیستون نصب شده و فاصله‌ای بسیار اندک را بین پیستون و سیلندر ایجاد می‌کنند تا مشکلی در حرکت سریع و راحت وجود نداشته باشد. در این بخش البته یک قطعه دیگر به نام بوش نیز وجود دارد که در ادامه، در مورد آن نیز صحبت خواهیم کرد. رینگ پیستون، عمر سیلندر و قطعات آن را افزایش داده و مانع از نشت روغن و سایر مواد به داخل سیلندر می‌شود.
بوش
قطعه استوانه‌ای شکلی که بین دیواره سیلندر و پیستون قرار می‌گیرد، بوش نام دارد. این لایه با به وجود آوردن سطحی لغزنده برای حرکت راحت رینگ پیستون، اصطکاک را به کمترین میزان رسانده و با عایق‌بندی و همچنین انتقال حرارت تولیدشده به سیستم خنک‌کننده، عمر سیلندر و اجزای آن را تا حد قابل توجهی افزایش می‌دهد.
برای تعویض سیلندر ماشین چه باید کرد؟
سیلندر اگرچه یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال مقاوم‌ترین بخش‌های موتور به حساب می‌آید، ولی عوامل مختلفی مانند آتش‌سوزی، تصادف، آسیب شدید فیزیکی و … می‌توانند شما را مجبور به تعویض موتور یا بخش‌های مختلف آن مانند سیلندر ترغیب کنند. هرچند، بهتر است بدانید که انجام این کار بدون دریافت مجوزهای لازم، غیر قانونی است!
به بیان دیگر، هر گونه تغییر در بخش‌های مختلف موتور خودرو یا تعویض آن، نیازمند دریافت مجوز از مراجع قانونی است؛ این مسئله شامل تعویض سیلندر هم می‌شود چرا که شماره موتور خودرو باید روی بلوک سیلندر حک شود. این در حالی‌ست که کاربران برای تعویض سایر بخش‌های خودرو مانند گیربکس، لاستیک، باتری، دینام و … نیاز به هیچ مجوزی نداشته و حتی می‌توانند این کار را بدون مراجعه به نمایندگی نیز انجام دهند.
اگر به هر دلیلی قصد تعویض سیلندر را داشته باشید، باید مراحل زیر را طی کنید:
- دریافت مجوز از پلیس راهور
- مراجعه به یکی از مراکز تعویض پلاک
- بررسی موتور خودرو توسط کارشناس
- تهیه موتور یا سیلندر جدید و حک شدن شماره روی موتور
- ثبت در سیستم‌های شماره‌گذاری
نباید فراموش کرد که تعویض سیلندر خودرو، هزینه‌های نسبتا بالایی دارد و کاربران حتی باید هزینه‌های مربوط به خلافی خودرو را نیز برای عوض کردن موتور یا بخش‌های دیگر، پرداخت کنند.
سخن پایانی
ما در این مقاله از زدفیت، تلاش کردیم تا به شما بگوییم که سیلندر ماشین چیست و چگونه عمل می‌کند. سیلندرها از اجزای بسیار مهمی تشکیل شده‌اند و آسیب به آنها می‌تواند هزینه‌های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. سوختن سر سیلندر ماشین یکی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد، به خاطر عدم نگهداری درست از خودرو یا انجام سرویس‌های دوره‌ای، با آن مواجه می‌شوند. تعمیر به موقع خودرو و نگهداری از آن، هزینه‌های جانبی را کاهش داده و از هرگونه خسارت احتمالی، جلوگیری خواهد کرد.