موتور ماشین و هر آنچه باید در مورد نگهداری از آن بدانید
موتور ماشین یا پیشرانه، اصلی‌ترین بخش در هر اتومبیل است و بسته به نوع و عملکرد، می‌توان انواع بسیار مختلفی از آن را در خودروهای موجود در بازار پیدا کرد. سازندگان همواره در تلاش هستند تا با استفاده از جدیدترین تکنولوژی‌ها در تولید موتورها، قدرت اتومبیل‌های خود را افزایش دهند. اما موتور خودرو چگونه کار می‌کند و از چه اجزایی تشکیل شده است؟ در ادامه، ضمن پاسخ به این موارد، شیوه تنظیم و تعویض موتور ماشین را نیز بیان خواهیم کرد.
انواع موتور خودرو
موتور ماشین را می‌توان بر اساس ساختار، تعداد سیلندر و نوع سوخت، در قالب چند دسته مختلف، دسته‌بندی کرد. برای درک بهتر، ما حالت کلی را در نظر می‌گیریم:
بنزینی
محبوب‌ترین مدل از موتورهای خودرو که در بازار ایران نیز کاربرد بسیاری دارند، نمونه‌ها بنزینی هستند. این موتورها از سیستم احتراق داخلی استفاده کرده و سوخت اصلی آنها، بنزین است.
بسته به نوع خودرو می‌توان نمونه‌های مختلفی از موتورهای بنزینی چندسیلندر یا با طراحی‌های متفاوت را در ماشین‌های مختلف پیدا کرد.
دیزلی
در موتورهای دیزلی، سوخت اصلی برای تولید نیرو و به حرکت در آوردن خودرو، گازوئیل است. از آنجایی که این سوخت در مقایسه با بنزین، سنگین‌تر بوده و حالت روغنی بیشتری دارد، این نوع از موتور ماشین می‌تواند قدرت و گشتاور بیشتری را در مقایسه با نمونه‌های بنزینی تولید کند؛ از این رو، عموما در طراحی خودروهای سنگین از موتورهای دیزلی استفاده می‌شود.
گازسوز
همان‌طور که از نام این نوع از موتور ماشین پیداست، از گاز برای تولید نیرو استفاده می‌شود. موتورهای گازسوز در مقایسه با دیگر موارد، قدرت کمتری داشته و به همان نسبت نیز هزینه سوخت آنها پایین‌تر است.
هیبریدی
با توجه به پیشرفت فناوری، امروزه در محصولات مدرن می‌توان موتورهای هیبریدی با سیستم‌های مختلف از جمله الکتریکی را پیدا کرد. در این خودروها، معمولا از دو سیستم، یکی الکتریکی و دیگری احتراق درون‌سوز، استفاده می‌شود تا بسته به مسیر و شرایط، از آنها استفاده کنید.
آشنایی با قطعات موتور ماشین
موتور خودرو، یکی از اجزای پیچیده در هر ماشینی به حساب می‌آید و از اجزای کوچک و بزرگ مختلفی تشکیل شده است که هر کدام از آنها، نقشی اساسی را در عملکرد کلی موتور ماشین دارند. نقص در عملکرد هر یک از این قطعات هرچند کوچک می‌تواند عملکرد کلی موتور ماشین را دست‌خوش تغییر کرده یا حتی آن را مختل کند.
اجزای موتور ماشین بسته به نوع آن می‌تواند متفاوت باشد؛ با این حال، ما در پایین سراغ قطعاتی رفته‌ایم که معمولا در تمام موتورها مشاهده می‌شوند.
سیلندر
در موتورهای درون‌سوز، بلوک سیلندر را می‌توان اصلی‌ترین بخش موتور در نظر گرفت چرا که تمام قطعات، روی آن سوار می‌شوند. بخش مرکزی و اصلی این بلوک، سیلندر است؛ فضایی که فرآیند جرقه‌زنی و احتراق در آن انجام می‌شود.
سیلندر اجزای دیگری مانند واشر سرسیلندر هم دارد که وظیفه آن، عایق‌بندی سرسیلندر و بلوک است. واشر سرسیلندر شرکتی JAC S5 نمونه‌ای از این قطعه است که در صورتی خرابی، حتما باید آن را تعویض کرد.
سرسیلندر
در بخش بالایی بلوک، مهم‌ترین بخش آن یعنی سرسیلندر را می‌توان پیدا کرد که برخی از مهم‌ترین اجزا مانند کاسه نمد، سوپاپ‌ها و … را در خود جای داده و وظیفه عایق‌بندی خودرو را نیز بر عهده دارد. افزایش بیش از حد هرگونه فشار به این بخش، باعث آسیب دیدن آن می‌شود. سرسیلندر همچنین معمولا هزینه بالایی دارد؛ مانند سرسیلندرJAC S5 AT که برای تهیه آن باید هزینه نسبتا بالایی را پرداخت کنید.
پیستون
پیستون، در حقیقت یک استوانه توخالی در موتور ماشین است که داخل سیلندر، به سمت بالا و پایین حرکت کرده و کار متراکم کردن سوخت و همچنین خارج کردن دود را انجام می‌دهد. داخل پیستون، یک قطعه دیگر به نام رینگ پیستون نیز تعبیه شده که کار آن، عایق‌بندی حرارتی سیلندرهاست.
در صورت آسیب دیدن پیستون‌ها، باید این قطعه تعویض شود. دست کامل پیستون LIFAN X60 AT MT 620 برای خودروی لیفان X60، نمونه‌ای از این محصول است.
سوپاپ
در بین قطعات موتور خودرو، سوپاپ را می‌توان یکی دیگر از بخش‌های مربوط به سیلندر در نظر گرفت. اصلی‌ترین کاری که سوپاپ داخل موتور ماشین انجام می‌دهد، باز و بسته کردن مجاری مربوط به ورود سوخت و هوا و همچنین خروج دود است.
میل سوپاپ یا میل بادامک
میل سوپاپ به عنوان یکی از دیگر از مهم‌ترین اجزای موتور ماشین، زمان‌بندی مربوط به حرکت سوپاپ‌ها را کنترل و مدیریت می‌کند تا کار به‌درستی انجام شود.
میل لنگ
یکی دیگر از مهم‌ترین قطعات موتور ماشین که نقشی اساسی را در عملکرد موتور ایفا می‌کند، میل لنگ نام دارد. وظیفه اصلی این قطعه، تبدیل حرکت خطی پیستون‌ها به حرکات دورانی است.
شاتون
در حرکت چرخشی میل لنگ، شاتون با اتصال به این بخش و پیستون، کمک می‌کند تا حرکت دورانی به درستی انجام شود. معمولا در تولید شاتون، از فلزهای سخت و بسیار مقاوم استفاده می‌شود تا مقاومت کافی در برابر اصطکاک داشته باشد.
یاتاقان
یاتاقان، قطعه‌ای کوچک در موتور ماشین است که بین میل لنگ و شاتون قرار گرفته و مانع ایجاد اصطکاک و خوردگی ایجاد می‌شود.
فلایویل
فلایویل، از قطعات مهمی است که در بخش انتهایی میل لنگ قرار گرفته و نیروی تولیدشده را به گیربکس و سپس چرخ‌ها منتقل می‌کند.
دسته موتور
همان‌طور که احتمالا حدس زده باشید، دسته موتور، پایه‌ای است که موتور ماشین را به دیگر بخش‌های خودرو متصل کرده و کمک می‌کند تا موتور سر جای خود، ثابت قرار بگیرد. خرابی دسته موتور ماشین در برخی مواقع می‌تواند علت لرزش موتور خودرو باشد. دسته موتور راست X60 AT یا دسته موتور چپ جک S5، نمونه‌هایی از این قطعه مهم هستند.
قطعات موتور خودرو البته بسیار گسترده‌تر هستند و موارد دیگری مانند بلبرینگ، شمع، کارتل، تسمه تایم و … را نیز شامل می‌شود. اگر بخواهیم از خودروهای چینی مثال بزنیم، قطعات زیر برخی از این موارد هستند:
- واشر منیفولد دود S5
- بلبرینگ هرزگردJ5 AT
- پولي تسمه سفتکن اصلی JAC S5 AT MT
- مجموعه کامل ترموستاتX60 / X70
- مکانيزم اتوماتيک تسمه سفتکن JAC S5 AT MT
آشنایی با قطعات موتور ماشین پیش از آن که بخواهید برای خرید لوازم یدکی خودرو اقدام کنید، کمک می‌کند تا با هزینه کمتر، بهترین قطعه را تهیه کنید. در اینجا، روغن موتور ماشین، یکی از مهم‌ترین لوازم مصرفی خودرو بوده و علاوه بر روان‌کاری، باعث قسمت‌های مختلف موتور ماشین را نیز کاهش می‌دهد.
موتور خودرو چگونه عمل می کند؟
پیشرانه یا همان موتور ماشین، نقش قلب تپنده را در هر اتومبیلی ایفا می‌کند و به همین جهت، شاید در نگاه اول، عملکرد آن بسیار پیچیده به نظر برسد. ولی واقعیت این است که عملکرد موتور، آنقدرها هم دشوار نیست.
عملکرد موتور ماشین بسته به نوع آن، کاملا متفاوت است. از آنجایی که در بازار داخلی، عمده محصولات از سیستم‌های احتراق داخلی استفاده می‌کنند، ما نیز فرآیند تولید نیرو در این موتورها را تشریح می‌کنیم.
عملکرد موتورهای بنزینی، در چهار بخش کلی خلاصه می‌شود:
- مکش: در مرحله ابتدایی، با حرکت پیستون‌ها و باز شدن دریچه ورودی سوخت در داخل سیلندر، مخلوطی از هوا و سوخت وارد موتور ماشین می‌شود.
- متراکم‌سازی: پیستون‌ها خیلی سریع به طرف بالا حرکت کرده و در فضای کوچک خود، سوخت و هوا را با یکدیگر مخلوط و متراکم می‌کنند و شمع‌ها نیز با ایجاد جرقه، باعث اشتعال سوخت متراکم‌شده می‌شوند.
- احتراق: در این مرحله که به آن «انفجار» نیز می‌گویند، نیرویی بسیار بالا در اثر انفجار صورت‌گرفته در داخل موتور ماشین، تولید و از طریق میل‌لنگ، به فلایویل و سپس گیربکس منتقل می‌شود تا نیروی لازم برای حرکت در اختیار خودرو قرار بگیرد.
- تخلیه: در همین فاصله و کسری از ثانیه، بعد از انتقال نیرو، دریچه‌های دود در داخل سیلندر نیز فعال می‌شوند تا دود ناشی از انفجار، به بیرون هدایت شده و عملیات تولید نیرو از طریق متراکم‌سازی سوخت با هوا، مجددا انجام شود.
در این فرآیند البته اجزای دیگر نیز دخیل هستند که عملکرد به‌موقع هرکدام از آنها می‌تواند نقشی اساسی را در عملکرد درست موتور ماشین ایفا کند.
چند نکته مهم در مورد نگهداری از موتور ماشین
همان‌طور که گفتیم، موتور ماشین، مهم‌ترین قسمت از هر خودرو است و این یعنی برای اطمینان از سلامت و عملکرد درست آن در طولانی‌مدت، باید با نکات مربوط به نگهداری از آن، آشنایی کامل داشته باشید.
برخی از این نکات، شامل موارد زیر می‌شوند:
- تنظیم موتور ماشین یکی از موارد مهمی است که باید به آن توجه داشته باشید. از آنجایی که در داخل موتور، ترکیبی از فرآیندهای شیمیایی و مکانیکی بسیار گسترده در دمای بالا اتفاق می‌افتد، ممکن است عملکرد آن در طول زمان دچار مشکل شود. وجود مشکلاتی مانند خوب کار نکردن موتور ماشین، بد استارت خوردن، روشن شدن چراغ‌های چک، ریپ زدن، کاهش توان و شتاب و … برخی از این علائم هستند.
- شستن موتور ماشین را به هیچ عنوان فراموش نکنید. بخش‌های بیرونی و داخلی موتور، در طول زمان دچار آلودگی‌ها و کثیفی‌های مختلف می‌شوند و اگر آنها را به‌موقع تمیز نکنید، ممکن است به‌تدریج وارد موتور شوند؛ در نتیجه، باید به صورت دوره‌ای موتور ماشین را شستشو داد.
- تعویض به موقع لوازم مصرفی از جمله مواردی است که سلامت خودروی شما را تضمین می‌کند. تقریبا تمام بخش‌های فنی با موتور در ارتباط هستند و این یعنی عوض کردن به موقع آنها، بازده موتور را افزایش خواهد داد.
- تعویض به موقع روغن موتور یکی از موارد قابل توجه در سلامت موتور ماشین است. در واقع لازم است تا برای تعویض روغن موتور خودرو خود با توجه به نوع خودرو و مسافتی که طی کرده‌اید، در سیکل‌های زمانی مشخص، اقدام کنید. عدم انجام این کار، باعث آسیب دیدن اجزای مختلف موتور شده و می‌تواند هزینه‌های بسیار زیادی را به شما تحمیل کند.
- بررسی دوره‌ای شمع‌ها را از یاد نبرید. شمع‌ها، مسئول احتراق در خودرو هستند و در صورت کثیفی یا فرسودگی، می‌توانند روی عملکرد موتور، بازده منفی داشته باشند.
خرید لوازم یدکی خودرو از زدفیت
در حال حاضر، فروشگاه‌های آنلاین و آفلاین زیادی را می‌توان در سطح شهر پیدا کرد که در زمینه پخش لوازم یدکی مختلف از جمله موتور ماشین فعالیت دارند. هرچند، به واسطه وجود قطعات بی‌کیفیت در بازار و همچنین نبود نظارت درست روی سیستم قیمت‌گذاری، ممکن است نتوانید قطعات مورد نیاز را در این فروشگاه‌ها پیدا کنید.
بدین منظور، فروشگاه زدفیت، بستری بسیار مناسب را برای خرید لوازم یدکی خودرو و قطعات مختلف مانند موتور ماشین فراهم کرده است تا کاربران بتوانند از سراسر ایران، به صورت آنلاین خرید خود را انجام دهند. تمام قطعاتی که در این فروشگاه به فروش می‌رسند، از کیفیتی بالا برخوردار بوده و تضمین بهترین قیمت بازار هم می‌تواند خیال شما را از بابت هزینه‌های مختلف، راحت کند.
