واتر پمپ چیست؟ نحوه عملکرد، اجزاء و علائم خرابی واتر پمپ

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های تشکیل‌دهنده هر سیستم مکانیکی از خودرو گرفته تا دستگاه‌های صنعتی، بخش خنک‌کننده آن است. درحقیقت تولید گرما در اثر فرآیندهای مکانیکی و شیمیایی امری اجتناب‌ناپذیر است که باید به طریقی آن را کنترل کرده و به محیط بیرون انتقال داد. در درون موتور خودرو، واتر پمپ این وظیفه را بر عهده دارد. اما واتر پمپ چیست؟ چطور عمل می‌کند و نشانه‌های خرابی آن کدام‌اند؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ داده و تعویض یا تعمیر واتر پمپ را از جهات مختلف بررسی می‌کنیم. با ما همراه شده و با یکی از حیاتی‌ترین قطعات در عملکرد بهینه موتور خودروی خود آشنا شوید.

واتر پمپ چیست؟

واتر پمپ (Water Pump) یک محفظه فلزی و درحقیقت یک پمپ است که از یک سو به تسمه‌تایم موتور و از طرف دیگر به رادیاتور خودرو متصل می‌شود. این قطعه با استفاده از پره‌های فلزی یا پلاستیکی خود، مایع سیال درون موتور شامل خنک‌کننده یا ضد جوش را به گردش آورده و از این طریق، گرمای تولیدشده بر اثر احتراق و حرکت قطعات درون موتور را به بیرون انتقال می‌دهد. واترپمپ خود از قطعات کوچکتری مانند بلبرینگ‌ها، پره‌ها، آب‌پخش‌کن و فیبروفنر تشکیل می‌شود.

واتر پمپ را می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین عامل در خنک شدن سیستم موتور و اجزاء آن مانند بلوک سیلندر، میل‌لنگ‌ها، پولی‌ها و پیستون‌ها در نظر گرفت. این قطعه، مایع خنک‌کننده درون موتور را از قسمت‌های مختلف آن عبور داده و به‌این‌ترتیب دمای کل سیستم را در حالتی بهینه یعنی حدود ۹۰ تا ۹۳ درجه سانتی‌گراد نگه می‌دارد. در غیر این صورت، دمای درون موتور می‌تواند تا ۲۵۰۰ درجه سانتی‌گراد نیز افزایش پیدا کرده و سبب ذوب شدن قطعات فلزی شود.

گردش ضد یخ یا ضد جوش توسط واتر پمپ در درون موتور، یک نتیجه مهم دیگر نیز با خود به همراه دارد و آن جلوگیری از خوردگی و پوسیدگی قطعات است. خرابی واترپمپ یا کیفیت پایین سیال درون موتور می‌تواند سبب افزایش اصطکاک بین قطعات و پوسیدگی زودتر از موعد آنها شود. در نهایت، عملکرد مناسب این قطعه، سبب بهبود کیفیت احتراق، کاهش مصرف سوخت و کاهش تولید گازهای خانگی خواهد شد.

مراحل عملکرد واتر پمپ 

سازوکار عملکرد واتر پمپ را می‌توان در مراحل زیر خلاصه کرد:

• روشن شدن موتور، گردش تسمه‌تایم و پمپ کردن سیال توسط واتر پمپ به درون بلوک موتور
• گرم شدن مایع بر اثر فعالیت موتور، ورود آن به واتر پمپ و عبور از آن به سمت رادیاتور
• سرد شدن مایع در رادیاتور بر اثر مجاورت با هوای به گردش درآمده توسط فن‌ها 
• بازگشت مایع به واتر پمپ و گردش مجدد در بلوک موتور

این چرخه تا زمانی که موتور خودروی شما روشن است، تکرار می‌شود.

علائم خرابی واتر پمپ چیست؟

همانطور که احتمالا متوجه شده‌اید، واتر پمپ در معرض استهلاک شدیدی قرار دارد. درست به همین دلیل نیز این قطعه، یکی از بیشترین آمار خرابی را در بین قطعات خودرو به خود اختصاص می‌دهد. اما عدم توجه به علائم خرابی واترپمپ، سلامت کل موتور خودرو را تهدید کرده و می‌تواند خسارات فراوانی به بار بیاورد. مهم‌ترین این علائم را در این بخش بررسی می‌کنیم.

نشتی سیال درون موتور

نشتی مایع خنک‌کننده یا ضد یخ درون موتور یکی از مهم‌ترین علائم خرابی واتر پمپ است. این اتفاق می‌تواند نشان‌دهنده خرابی کل واتر پمپ یا بخش‌های جزئی از آن، مانند واشرها باشد. در این صورت باید این قطعه را بررسی کرده و به دنبال وجود قطرات آب یا بخار آب در اطراف آن باشید.

عملکرد ناقص کولر خودرو

عملکرد کولر خودرو و قدرت خنک‌کنندگی آن به‌طور مستقیم به کیفیت عملکرد کل سیستم خنک‌کننده بستگی دارد. در غیر این صورت، احتمال خرابی واترپمپ و درحقیقت عدم گردش بهینه مایع در درون موتور وجود دارد.

جوش آوردن مداوم یا ناگهانی رادیاتور خودرو

به‌طورکلی، افزایش غیرطبیعی دمای مایع درون موتور، یکی از مهم‌ترین علائم خرابی واتر پمپ به‌شمار می‌رود. روشن شدن چراغ دمای آب و نیز جوش آوردن رادیاتور نشان می‌دهند که دمای موتور بالاست و سیستم خنک‌کننده نمی‌تواند آن را پایین بیاورد. نوسان دائم و سریع آمپر آب را نیز می‌تواند نشانه‌ای از خرابی واترپمپ باشد. 

صدای غیرطبیعی موتور

شنیده شدن صدای غیرطبیعی از داخل موتور در بسیاری موارد، مربوط به ساییدگی و اصطکاک بین قطعات آن است. در این صورت باید به کیفیت پایین سیال، خرابی تسمه‌تایم یا خرابی واترپمپ شک کرد. عملکرد ناقص این قطعه می‌تواند به دلیل خرابی پره‌ها، شل شدن اتصالات و گردش ناقص پره‌ها باشد. صدای شبیه به ناله یا قرقر از موتور به‌خصوص در سرعت‌های بالا نیز در بسیاری موارد مربوط به واتر پمپ است. 

بخار کردن موتور خودرو

جدی‌ترین علامت خرابی واترپمپ، بلند شدن بخار یا حتی دود از موتور خودرو است. در این صورت باید سریعا خودرو را خاموش کرده و اجازه دهید که خنک شود. در این موارد، احتمالا مدتی است که واتر پمپ خراب بوده و بخش‌هایی از موتور نیز ممکن است تخریب شده باشند.

تعویض یا تعمیر واتر پمپ؟

تصمیم بین تعویض و یا تعمیر واتر، به نوع آسیب وارد شده به این قطعه و شدت آن بستگی دارد. در مواردی که خرابی مربوط به پوسیدگی واشر یا شل شدن اتصالات قابل تعویض باشد، تعمیر واتر پمپ مقرون‌به‌صرفه‌تر است.  اما در صورت وارد آمدن خسارات جدی‌تر، تعویض آن با یک واترپمپ باکیفیت، تصمیم بهتری خواهد بود. 

دلیل این موضوع این است که خرابی یک قطعه مهم مانند بلبرینگ یا آب‌پخش‌کن، معمولا سبب کاهش عمر دیگر قطعات نیز می‌شود. به همین دلیل با تعویض کل قطعه، می‌توانید مطمئن باشید که در آینده نزدیک، شاهد خرابی مجدد آن نخواهید بود.

از طرف دیگر، معمولا عمر واتر پمپ توسط سازنده آن مشخص شده و در دفترچه راهنمای خودرو، موعد تعویض آن بر حسب زمان یا کیلومتر طی‌شده نیز ذکر می‌شود. 

نکات مهم هنگام خرید واتر پمپ

به‌طورکلی هنگام خرید لوازم یدکی خودرو از جمله خرید واتر پمپ به نکات زیر توجه کنید:

• اعتبار برند سازنده
• سازگاری مدل واتر پمپ با برند خودرو و سازوکار موتور آن
• اعتبار فروشنده و ضمانت‌های ارائه‌شده توسط او مانند اصالت کالا و گارانتی‌ها
• طول عمر واتر پمپ، کیفیت بدنه و قطعات آن از نظر ساخت، متریال و اتصالات

فروشگاه زدفیت یکی از معتبرترین توزیع‌کننده‌های لوازم یدکی خودرو ازجمله واتر پمپ در ایران است. این فروشگاه، انواع واترپمپ‌های ایرانی و خارجی مناسب طیف وسیعی از خودروهای خارجی حاضر در جاده‌های ایران را با ضمانت اصالت کالا، قیمت رقابتی و ارسال سریع به سراسر کشور ارائه می‌دهد. 

راه کارهای افزایش طول عمر واتر پمپ

رعایت نکات زیر به‌منظور افزایش عمر واتر پمپ خودرو حیاتی هستند:

• جلوگیری از یخ‌زدگی آب درون موتور
• تعویض کامل مایع خنک‌کننده به همراه تعویض یا تعمیر واتر پمپ
• استفاده از ضد یخ و ضد جوش باکیفیت
• رعایت غلظت مایع خنک‌کننده بر اساس دستورالعمل تولیدکننده و چک کردن مداوم آن
• تعویض به موقع ضد یخ و ضد جوش
• توجه به‌موقع به علائم خرابی واتر پمپ
• توجه به سلامت عملکرد تسمه‌تایم
• هواگیری کامل سیستم، هنگام تعویض مایع خنک‌کننده

سخن آخر؛ هزینه تعویض واتر پمپ

کیفیت قطعه، ایرانی یا خارجی بودن آن و نیز نوع خودروی شما از مهم‌ترین عوامل موثر بر قیمت واتر پمپ هستند. این موارد بر هزینه نصب آن نیز اثرگذار هستند. فروشگاه زدفیت تلاش می‌کند با تامین مستقیم محصولات خود از تولیدکننده‌های خارجی و حذف واسطه‌ها، انواع واتر پمپ باکیفیت را با قیمت رقابتی به دست مشتریان خود برساند. برای دریافت مشاوره در این زمینه و استعلام قیمت واتر پمپ موردنظر خود با ما تماس بگیرید.