زنجیر تایم چیست و چگونه کار می‌کند؟ بررسی علائم خرابی زنجیر تایم

در سیستم مدرن موتورهای احتراق داخلی، اجزای مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها زنجیر تایم است. این قطعه وظیفه همگام‌سازی میل‌لنگ و سوپاپ را بر عهده دارد و به طور مداوم در یک چرخه ثابت کار می‌کند. البته علاوه بر زنجیر تایم، همگام‌سازی این دو قطعه ممکن است از طریق یک تسمه پلاستیکی هم انجام شود. هرگونه آسیب و ناهماهنگی در فعالیت زنجیر تایم، کار موتور خودرو را با مشکل مواجه می‌کند.

احتمالا اکنون سوالات مختلفی در ذهن شما به وجود آمده است که زنجیر تایم چیست و چگونه کار می‌کند؟ برای یافتن پاسخ سوالات خود، در ادامه این مطلب از مجله زدفیت همراه ما باشید تا درباره نحوه عملکرد زنجیر تایم، انواع، مزایا و معایب و علائم خرابی زنجیر تایم صحبت کنیم.

زنجیر تایم چیست؟

زنجیر تایم از یک سمت با میل‌لنگ به بخش پایینی موتور خودرو متصل می‌شود و از سمت دیگر، از طریق میل بادامک‌ها به بخش بالایی موتور اتصال دارد. در واقع زنجیر تایم، بخش پایینی و بالایی موتور را هماهنگ می‌کند. موتورهای چهارزمانه در یک چرخه شامل مرحله مکش، تراکم، انفجار و تخلیه کار می‌کنند. در هر یک از این مراحل، فعالیت زنجیر تایم هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهد.

مثلا با باز شدن سوپاپ‌ها، سوخت و هوا وارد سیلندر می‌شود تا در ادامه پیستون‌ها مخلوط سوخت و هوا را فشرده کنند. در مرحله تخلیه نیز سوپاپ‌های خروجی باز می‌شوند تا گاز و فراورده‌های ناشی از احتراق به بیرون بروند. در طول این چرخه، زنجیر تایم وظیفه این زمان‌بندی یا همگام‌سازی مکانیکی را بر عهده دارد تا سوپاپ‌ها در زمان مشخص باز و بسته شوند. این فعالیت زنجیر تایم در یک چرخه تکرار می‌شود و هرگونه ناهماهنگی، آسیب جدی به موتور ماشین می‌زند.

انواع زنجیر تایم

اکنون به این سوال می‌رسیم که انواع زنجیر تایم چیست؟ انواع زنجیر تایم از نظر نحوه کارکرد و طراحی با یکدیگر متفاوت هستند که در ادامه، مهم‌ترین آن‌ها معرفی شده‌اند.

۱. زنجیر غلتکی

در این نوع از زنجیر تایم، اتصالات داخلی شامل دو لوله داخلی، دو سلیو پرس شده به اتصال چشمی و دو غلتک در بالای سلیو است. زنجیر غلتکی عنوان محبوب‌ترین نوع زنجیر تایم را به خود اختصاص داده است.

۲. زنجیر بوش

از زنجیر بوش اغلب در موتورهای دیزلی با کارکرد سریع استفاده می‌کنند و استحکام و عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد. در این سیستم، دو غلتک پخش می‌شوند تا سلیوها به نسبت قطر، بزرگ‌تر شوند و با چرخ‌دنده به طور مستقیم درگیر باشند.

۳. زنجیر دندانه‌دار

این زنجیر تایم را با نام زنجیر بی‌صدا هم می‌شناسند و طراحی اتصالات فولادی آن، به صورت دندانه‌دار است. همچنین در این زنجیر تایم، تیغه‌های میانی و داخلی، نیرو انتقال زیادی را بین زنجیر و چرخ دنده به وجود می‌آورند.

۴. زنجیر دندانه‌دار و سلیو

نوع دیگری از زنجیر تایم، از ترکیب طراحی دندانه‌دار و سلیو ایجاد شده است. این طراحی، توالی حرکتی بهینه‌ای را در ورودی و خروجی زنجیر به چرخ دنده می‌دهد تا ارتفاع ضربه ورودی کاهش پیدا کند. در مجموع می‌توان گفت که در این نوع از زنجیر تایم، حرکت و انتقال نیرو به صورت یکنواخت نیست. 

تفاوت زنجیر تایم و تسمه تایم

همان‌طور که گفته شد، زنجیر تایم یک زنجیر فلزی است که تا حدودی به زنجیر دوچرخه شباهت دارد؛ اما تسمه تایم، یک تسمه لاستیکی است که در یک طرف آن، حالت دندانه‌دار دیده می‌شود. تفاوت‌های بین زنجیر تایم و تسمه تایم به شرح موارد زیر است:

• طول عمر زنجیر تایم بیشتر از تسمه تایم است که علت آن به جنس این دو قطعه ارتباط دارد.
• زنجیر تایم در داخل محفظه موتور قرار می‌گیرد و قابل رویت نیست؛ اما بعضی از مدل‌های تسمه تایم را می‌توان با باز کردن کاپوت مشاهده کرد.
• زنجیر تایم در مقایسه با تسمه تایم، سروصدای بیشتری تولید می‌کند.
• خرابی و پاره شدن زنجیر تایم عملکرد دیگر قطعات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند به آن‌ها خسارت بزند. در حالی که با پاره شدن تسمه تایم، تنها باید این قطعه را تعویض کنید.
• دور موتور منتقل شده توسط زنجیر تایم بیشتر از تسمه تایم است.

عمر مفید و زمان تعویض زنجیر تایم

مانند بسیاری از دیگر قطعات مصرفی خودرو، زنجیر تایم را باید پس از مدت مشخصی تعویض کنید تا دچار مشکلات خرابی و پارگی این قطعه نشوید. به گفته متخصصان خودرو، زنجیر تایم باید پس از ۸۰ هزار تا ۱۲۰ هزار کیلومتر تعویض شود. توجه به زمان تعویض زنجیر تایم اهمیت زیادی دارد؛ چراکه پارگی و خرابی این قطعه می‌تواند به دیگر قطعات خودرو شما آسیب بزند. توجه داشته باشید که در ماشین‌های قدیمی و ماشین‌هایی که کارکرد زیادی دارند، احتمال خرابی زنجیر تایم بیشتر است.

مزایا و معایب وجود زنجیر تایم

زنجیر تایم هم مانند هر وسیله دیگری، مزایا و معایب خاص خود را دارد که شناخت آن‌ها برای شما مفید خواهد بود. در ادامه این بخش مزایا و معایب زنجیر تایم را به طور جداگانه معرفی کرده‌ایم.

مزایا زنجیر تایم

استفاده از زنجیر تایم مزایا مختلفی دارد و همین مزایا موجب شده است تا بسیاری از شرکت‌های بزرگ مانند مرسدس و BMW در خودروهای خود از زنجیر تایم استفاده کنند:

• زنجیر تایم استحکام زیادی دارد و به همین دلیل، طول عمر بیشتری خواهد داشت.
• این قطعه از جنس فلز ساخته می‌شود؛ در نتیجه مقاومت زیادی در برابر حرارت و شرایط آب‌وهوایی مختلف دارد.
• تعمیر و نگهداری از زنجیر تایم آسان‌تر است و می‌توان سلامت آن را در هنگام تعویض روغن خودرو بررسی کرد.

معایب زنجیر تایم

با وجود مزایا گفته شده، معایب استفاده از زنجیر تایم به شرح موارد زیر است:

• زنجیر تایم در هنگام کار، سروصدای و نویز بیشتری در مقایسه با تسمه تایم تولید می‌کند.
• زنجیر تایم وزن بیشتری در مقایسه با تسمه تایم دارد و به همین دلیل، مصرف سوخت را افزایش می‌دهد.
• از زنجیر تایم در موتورهای بزرگ‌تر و قدرتمندتر استفاده می‌شود؛ چراکه وزن بیشتری دارد.
• زنجیر تایم باید به طور مداوم روانکاری و روغن‌کاری شود و هزینه تعویض آن هم بالاتر است.

نشانه‌ها و علائم خرابی زنجیر تایم

خرابی زنجیر تایم می‌تواند به دیگر قطعات خودرو هم آسیب بزند و به همین دلیل باید با نشانه‌های خرابی این قطعه آشنا شوید. علائم خرابی زنجیر تایم شامل موارد زیر است که در ادامه آن‌ها را معرفی کرده‌ایم:

• صدای تق تق در هنگام استارت و سکون
• کم‌قدرت شدن موتور خودرو
• وجود براده آهن در روغن موتور

صدای تق تق در هنگام استارت و سکون

اگر زنجیر تایم پاره شده باشد، صدای تق تق از موتور خودرو به گوش می‌رسد. این صدا در اثر افتادن زنجیر تایم روی میل‌لنگ و میل بادامک به وجود می‌آید. حتی ممکن است برخورد زنجیر تایم با پوشش آن نیز موجب تولید صدای تق تق شود. برای بررسی این صدا، در کاپوت را باز کنید و دور موتور را تغییر دهید که در صورت پارگی زنجیر تایم، صدای بلندی به گوش می‌رسد.

کم‌قدرت شدن موتور خودرو

خرابی زنجیر تایم موجب بروز مشکلاتی جدی در موتور خودرو می‌شود. اگر این قطعه به درستی فعالیت نکند، سوپاپ‌ها در زمان مشخص باز و بسته نخواهد شد. در نتیجه هوا و سوخت به میزان کافی وارد موتور نمی‌شود و گازها نیز به درستی از موتور بیرون نمی‌روند. نتیجه این ناهماهنگی‌ها، کاهش توان و قدرت موتور خودرو است.

وجود براده آهن در روغن موتور

در هنگام تعویض روغن موتور، باید روغن خروجی به دقت بررسی شود. وجود براده آهن و تکه‌های کوچک فلزی در داخل روغن موتور، نشان‌دهنده خرابی زنجیر تایم است. البته دلایل ایجاد این تکه‌های کوچک فلزی ممکن است مشکلات دیگری هم باشد؛ اما نشانه‌ای از وضعیت غیرعادی است. در صورت مشاهده براده آهن در روغن موتور، باید سلامت قطعات داخلی موتور ماشین بررسی شوند.

دلایل خرابی زنجیر تایم

حال که با نشانه‌های خرابی زنجیر تایم آشنا شدید، اکنون این سوال پیش می‌آید که چرا زنجیر تایم فرسوده و پاره می‌شود. دلایل متعددی احتمال خرابی زنجیر تایم را افزایش می‌دهند که از جمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تنظیم نبودن و شل بودن زنجیر تایم
• نشتی سیالات بر روی زنجیر تایم
• هرزگرد بلبرینگ‌ها
• تغییرات دمایی شدید
• کاهش فشار روغن موتور درون سیستم پیشرانه

خرید زنجیر تایم

در این مطلب از مجله زدفیت به این سوال پاسخ دادیم که زنجیر تایم چیست و چه کاربردی دارد و سپس انواع زنجیر تایم، مزایا و معایب این قطعه و تفاوت آن با تسمه تایم را معرفی کردیم و در نهایت به بررسی نشانه‌های خرابی زنجیر تایم پرداختیم. همان‌طور که گفته شد، زنجیر تایم را باید پس از مدتی استفاده تعویض کنید تا فعالیت موتور به درستی انجام شود.

برای خرید لوازم یدکی خودرو همچون زنجیر تایم باید به فروشگاه‌های معتبر مراجعه کنید تا نگرانی درباره کیفیت آن قطعه باقی نماند. وب‌سایت زدفیت یکی از فروشگاه‌های اینترنتی معتبر در زمینه فروش لوازم یدکی خودروهای چینی است که به عنوان واردکننده این قطعات فعالیت می‌کند و آن‌ها را با تضمین اصالت و کیفیت کالا و قیمت‌های مناسب به فروش می‌رساند.