دیسک ترمز چیست؟ آشنایی با انواع و عملکرد دیسک ترمز

خودروهای مدرن امروزی عمدتا از سیستم ترمز دیسکی برای کنترل سرعت خود استفاده می‌کنند. این سیستم، خود از اجزاء مختلفی تشکیل شده که در مرکز آنها دیسک ترمز قرار دارد. این صفحه دایره‌ای‌شکل، نقش مهمی در تبدیل انرژی حرکتی خودرو به انرژی گرمایی و توقف به‌موقع آن بازی می‌کند. در این مقاله به بررسی وظایف، ساختار و نحوه عملکرد دیسک ترمز پرداخته و انواع آن را شرح می‌دهیم. با ما همراه شده و با یکی از مهم‌ترین لوازم یدکی سیستم تعلیق و ترمز خودروی خود آشنا شوید.

دیسک ترمز چیست و چه کارکردی دارد؟

دیسک ترمز یا دیسک چرخ یک صفحه دایره‌ای و معمولا فلزی است که وظیفه اجرای دستور توقف خودرو را که از سوی راننده با فشردن پا بر روی پدال ترمز صادر شده بر عهده دارد. این قطعه، راس سیستم توقف ترمز دیسکی در تمامی وسایل نقلیه امروزی از موتورسیکلت‌ها تا خودروهای سنگین و حتی قطارها محسوب شده و به‌عنوان جایگزینی برای سیستم ترمز کاسه‌ای عمل می‌کند. 

جنس دیسک ترمز چیست؟

جنس دیسک چرخ، نقش مهمی در کیفیت عملکرد آن دارد. این قطعه معمولا با یکی از متریال‌های زیر ساخته می‌شود:

• چدن؛ یکی از معمول‌ترین متریال‌ها در تولید دیسک ترمز که جذب و دفع گرمای خوبی دارد.
• آلیاژهای فولادی؛ که دوام و مقاومت بالایی در برابر سایش، ضربه و گرما دارند.
• کامپوزیت‌های کربنی؛ که بیشتر در خودروهای اسپرت و مسابقه‌ای استفاده شده، سبک‌تر است و مقاومت بسیار بالایی در برابر افزایش دما دارند.
• دیسک‌های سرامیکی؛ با خصوصیاتی مانند دیسک‌های ترمز کربنی اما با وزن بالاتر و مقاومت بیشتر در برابر سایش و ضربه

مسلم است که زمان تعویض دیسک ترمز تا حد زیادی به متریال و کیفیت ساخت آن بستگی دارد. 

محل نصب دیسک چرخ

دیسک ترمز مستقیما روی بلبرینگ‌های محور چرخ و بین لنت‌های ترمز نصب می‌شود. به‌این‌ترتیب این قطعه، قادر است موازی چرخ‌ها و هم‌سرعت با آنها بچرخد. بسته به نوع سیستم ترمز خودرو، دیسک چرخ می‌تواند روی هر دو محور چرخ‌های عقب و جلو یا فقط روی یکی از آنها نصب شود. بااین‌حال به این دلیل که وظیفه توقف خودرو عمدتا با چرخ‌های جلو است، برخی خودروسازان تنها آن را روی محور جلو نصب می‌کنند. در این خودروها از سیستم‌های قدیمی کاسه‌ای هم برای توقف محور عقب استفاده می‌شود. قطعا نصب دیسک ترمز، روی هر چهار چرخ، قطعا قدرت ترمزگیری آن را افزایش می‌دهد.

نحوه عملکرد دیسک ترمز

به‌منظور آشنایی با نحوه عملکرد دیسک ترمز لازم است ابتدا دیگر اجزاء تشکیل‌دهنده سیستم ترمز دیسکی را نیز بشناسید. آنها عبارتند از:

• لنت‌های ترمز
• کالیپر ترمز
• روغن ترمز
• پدال ترمز

نحوه عملکرد سیستم ترمز به این صورت است که راننده ابتدا پدال ترمز را فشار می‌دهد. سپس روغن ترمز، فشار ایجادشده از سوی پدال را به کالیپر هر لنت انتقال می‌دهد. کالیپرها نیز لنت‌های ترمز را از دو طرف به دیسک می‌چسبانند. به‌این‌ترتیب به دلیل اصطکاک ایجادشده، رفته‌رفته از سرعت چرخش دیسک کاسته شده و درنتیجه سرعت چرخ‌ها نیز که به دیسک ترمز متصل هستند، کاهش می‌یابد. 

طبیعی است که هرچه فشار پا بر روی پدال ترمز بیشتر و سریع‌تر باشد، نیروی هیدرولیکی ناشی از آن نیز با سرعت و شدت بیشتری به کالیپرها منتقل شده و درنتیجه چرخ‌ها نیز سریع‌تر از حرکت بازمی‌ایستند. یکی از مهم‌ترین علائم خرابی دیسک ترمز نیز عدم تناسب فشار پدال گاز با سرعت و توقف خودرو است.

انواع دیسک ترمز را بشناسید

دیسک چرخ علاوه بر متریال، ازنظر طراحی و نوع ساخت نیز به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه هریک از آنها را بررسی می‌کنیم.

دیسک ترمز معمولی یا سالید

دیسک‌های ترمز معمولی، عمدتا آهنی هستند. طراحی آنها نیز به‌صورت یک صفحه توپر، صاف و صیقلی ساده و بدون سوراخ یا ماشین‌کاری است. به این دیسک‌ها در زبان انگلیسی Solid‌ به معنی جامد گفته می‌شود. آنها مقاومت گرمایی چندانی نداشته و از طرفی بسیار خشک هستند. به همین دلیل، لازم است به‌همراه سیستم‌های ترمز ضد قفل مانند ABS یا EBD به‌کار بروند. همچنین آنها تنها روی خودروهای سبک می‌توانند عملکرد قابل قبولی داشته باشند.

دیسک ترمز خنک شونده

دیسک‌های ترمز خنک‌شونده بر خلاف دیسک‌های معمولی، توپر نیستند. آنها در حقیقت دو صفحه نازک هستند که به یکدیگر متصل شده‌اند. روی آنها نیز سوراخ‌ها یا کانال‌های عبور هوا ماشین‌کاری می‌شود. این ساختار، به دیسک ترمز خنک‌شونده این امکان را می‌دهد که بخش مهمی از گرمای حاصل از اصطکاک شدید با لنت‌های ترمز را به هوا منتقل کند. فرآیندی که نسبتا هم سریع انجام می‌شود. نتیجه این کاهش دما، خنک شدن سریع‌تر کل سیستم ترمز از لنت‌ها تا کالیپرها بوده که به افزایش دوام دیسک و لنت‌ها منجر می‌شود. 

از طرف دیگر، کانال‌های هوای دیسک‌های خنک‌شونده، مسیری برای خروج گازها و مواد شیمیایی متصاعدشده از لنت‌ها فراهم می‌آورند. موادی که می‌توانند روی دیسک رسوب کرده و اتصال آن با لنت را به‌مرور ضعیف کنند.

طراحی کانال‌های هوای انواع دیسک ترمز خنک شونده بر اساس علم آیرودینامیک صورت می‌گیرد. بر این اساس، معمول‌ترین این دیسک‌ها در بازار دو نوع زیر هستند.

دیسک ترمز سوراخ دار

در دیسک‌های ترمز خنک‌شونده سوراخ‌دار، عمل جریان هوا به‌واسطه سوراخ‌های منظم ایجادشده روی دیسک، انجام می‌شود. آنها برای خودروهای شهری و سبک مناسب هستند. جنس این محصولات نیز عمدتا چدن یا آلیاژهای فولادی است.

دیسک ترمز شیاردار

در یک دیسک ترمز خنک‌شونده شیاردار،  جریان هوا را به کمک شیارهای که روی سطح دیسک ایجاد شده، برقرار می‌شود. آنها مقاومت بیشتری در برابر سایش داشته و برای خودروهای سنگین و مسابقه‌ای و نیز رانندگی در آب‌وهوای مرطوب گزینه‌های بهتری محسوب می‌شوند.

 برخی انواع دیسک ترمز خنک‌شونده نیز هم دارای سوراخ و هم شیار و حتی اشکال دیگر هستند.

سخن آخر؛ نکاتی درباره خرید دیسک ترمز

هنگام خرید دیسک چرخ لازم است به نوع خودرو، سیستم ترمز آن و شرایط رانندگی خود توجه کنید. همچنین توصیه می‌شود تنها برندهای معتبر را در نظر گرفته و از خرید محصولات متفرقه به بهانه قیمت پایین‌تر خودداری کنید. فروشگاه زدفیت واردکننده انواع دیسک ترمز خارجی از برندهای اصلی است. این فروشگاه محصولات خود را با ضمانت اصالت کالا ارائه کرده و آماده ارائه مشاوره رایگان خرید به مشتریان خود است. برای دریافت لیست قیمت انواع دیسک ترمز زدفیت با ما تماس بگیرید.