سگ دست چیست؟ بررسی انواع و علائم خرابی سگ دست خودرو

سیستم تعلیق و فرمان خودرو یکی از پیچیده‌ترین بخش‌های آن است که از ده‌ها قطعه مختلف ساخته شده تا نیروی فرمان را به چرخ‌ها منتقل کند. در این بین، برخی قطعات با وجود اندازه کوچک‌شان نقشی حیاتی دارند که سگ دست، یکی از آن‌ها است. یکی از لوازم یدکی ارزان و درعین‌حال در معرض استهلاک که بدون آن جهت‌گیری خودرو و حفظ ثبات آن غیرممکن خواهد بود. بنابراین، آشنایی با سازوکار و نقش این قطعه برای هر خودروسواری ضروری است. 

در این مقاله به این سوال پاسخ می‌دهیم که سگ دست چیست و چه سازوکار و وظایفی دارد؟ در ادامه نیز انواع سگ دست، علائم و دلایل خرابی آن را بررسی کرده و نکاتی برای افزایش طول عمرش مطرح می‌کنیم. با ما همراه شده و سیستم تعلیق و فرمان خودروی خود را بهتر بشناسید.

سگ دست چیست و چطور کار می کند؟

سگ دست، قطعه‌ای فلزی و عمدتا فولادی، آلومینیومی یا چدنی است که توپی چرخ خودرو را به سیستم تعلیق و فرمان آن متصل می‌کند. این قطعه به‌صورت یکجا و شبیه به دست سگ ریخته‌گری شده و به همین دلیل نیز در زبان فارسی اینگونه نام‌گذاری شده است. نام آن در زبان انگلیسی اما Steering Knuckle است.

سگ دست در حقیقت وزن خودرو را به زمین منتقل کرده و به‌عنوان یک لولا یا محور در جهت‌گیری چرخ‌ها عمل می‌کند. این قطعه، روی محور اکسل یا سیبک خودرو نصب می‌شود و دیسک‌های ترمز و کمک فنر را نیز به هم وصل می‌کند. شکل خاص طراحی این قطعه، امکان چرخش آن حول محور اکسل را فراهم می‌آورد. به‌این‌ترتیب چرخ‌ها به‌درستی نیروی لازم را از سیستم فرمان در جهت مورد نظر دریافت کرده و حرکت می‌کنند.

وظایف سگ دست چیست؟

همانطورکه گفتیم، سگ دست به ‌عنوان یک نقطه محوری در اتصال قسمت‌های مختلف سیستم فرمان و تعلیق خودرو و انتقال نیروی آنها به زمین عمل می‌کند. در راستای رسیدن به این هدف کلی، این قطعه یدکی، وظایف متعدد زیر را انجام می‌دهد:

• انتقال نیرو از سیستم فرمان برای حرکت چرخ‌ها
• حفظ ثبات خودرو هنگام تغییر جهت یا حرکت در مسیرهای پر پیچ‌و‌خم
• اتصال چرخ‌ها با سیستم تعلیق و عملکرد درست چرخ‌ها با ارتباط صحیح با توپی
• نگه داشتن چرخ‌ها در محل درست
• اتصال میل کمک یا میل پیستون کمک فنر به سیستم تعلیق
• فراهم کردن محور چرخش چرخ‌ها دور محور اکسل و یاتاقان بندی آنها

سگ دست در بسیاری از خودروها در انجام وظایف خود تا حد زیادی به قطعه‌ای دیگر به نام شغال دست وابسته است. در ادامه مختصرا این قطعه را نیز معرفی می‌کنیم.

انواع سگ دست را بشناسید

هر خودرو، سگ دست خاص خود را دارد که می‌تواند از نظر طراحی، اندازه، قطر و غیره با دیگری متفاوت باشد. این موضوع حتی در مورد مدل‌های مختلف یک برند نیز صدق می‌کند. از طرفی، برخی سگ دست‌ها به‌اندازه‌ای خاص هستند که تقریبا امکان نصب روی هیچ خودروی دیگری را ندارند. بنابراین با مراجعه به مراکز خرید لوازم یدکی خودرو به‌منظور تهیه سگ دست باید نوع مناسب برای خودروی‌تان را انتخاب نمایید. 

اما فارغ از نوع اتومبیل، سگ دست به‌طورکلی به دو دسته جلو و عقب تقسیم می‌شود که در ادامه هریک را بررسی می‌کنیم.

سگ دست جلو خودرو

سگ دست جلو در خودروهای دیفرانسیل جلو برای انتقال نیروی فرمان و گیربکس به چرخ‌ها نصب می‌شود. این قطعه به توپی چرخ متصل شده و به چرخ‌های جلو، امکان حرکت و هدایت‌پذیری از فرمان را می‌دهد. با توجه به اینکه این قطعه، قدرت گیربکس را نیز به چرخ‌ها منتقل می‌کند باید مقاومت بسیار بالایی در برابر فشار و نیروهای برشی و دینامیکی سنگین را داشته باشد.

سگ دست جلو به‌عنوان نقطه اتصال محوری قطعات پلوس، کاور پلوس، بلبرینگ چرخ و دیسک ترمز عمل می‌کند. نحوه اتصال آنها نیز به‌ترتیب زیر است: 

• پلوس، وسط سگ دست قرار گرفته و هر دو توسط کاور پلوس به‌منظور جلوگیری از ورود آلودگی و گردوغبار پوشانده می‌شوند. 
• قسمت ثابت بلبرینگ چرخ، روی سوراخ‌های بازوی سگ دست نصب شده و قسمت متحرک بلبرینگ هم به‌گونه‌ای نصب می‌شود که امکان حرکت و گردش داشته باشد.
• دیسک ترمز به قسمت متحرک بلبرینگ متصل می‌شود و می‌تواند با حرکت چرخش‌ها حرکت کند. روی دیسک ترمز نیز کاور آن قرار می‌گیرد. 

سگ دست عقب خودرو

سگ دست عقب خودرو، شکلی به‌کلی متفاوت با شکل عمومی سگ دست و انواع جلوی این محصول دارد. این قطعه که در خودروهای دو دیفرانسیل دیده می‌شود به‌صورت مخروطی ساخته شده، وظیفه تحرک چرخ‌های عقب را برعهده دارد. اما به‌طورکلی، همچنان با اتصال به توپی چرخ عقب عمل کرده و نیروی فرمان را به سیستم تعلیق عقب منتقل می‌کند. این قطعه نقشی اساسی در حفظ تعادل و هدایت دقیق چرخ‌های عقب دارد. 

اما سگ دست عقب در خودروهای عقب محرک یا دیفرانسیل عقب، نقشی در انتقال نیروی محرکه نداشته و بیشتر، بخشی از سیستم تعلیق محسوب می‌شود. مشخص است که در سگدست عقب، اتصال بلبرینگ حذف شده و پلوس نیز از مرکز آن و بدون نیاز به پیچ و مهره عبور می‌کند.

علائم خرابی سگ دست چیست؟

توجه به علائم خرابی سگ دست به منظور پیش گیری از آسیب‌های جدی‌تر به دیگر قسمت‌های سیستم تعلیق و فرمان ضروری است. از مهم‌ترین این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

صدای غیرعادی چرخ ها

درصورتی‌که هنگام حرکت چرخ‌ها، صدای غیرعادی مانند تق‌تق یا خش‌خش از سیستم تعلیق شنیده می‌شود، ممکن است سگ دست آسیب دیده باشد. این موضوع در مورد سگدست‌های چدنی یا خودروهایی که مرتبا در جاده‌های پر از دست‌انداز رانندگی می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود.

کج شدگی چرخ ها

کج شدن چرخ‌ها به سمت خارج یا داخل، یکی از مهم‌ترین علائم خرابی سگ دست است. در این موارد، اتصال این قطعه با توپی و محور اکسل از بین رفته یا خود قطعه ممکن است آسیب دیده باشد. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند سبب واژگونی خودرو شود.

فرمان ناپذیری چرخ ها

به‌ویژه در مورد خودروهای سبک، یکی از علائم مهم خرابی سگ دست، دشواری فرمان‌دهی به چرخ‌ها از طریق فرمان است. این موضوع با سفتی یا ناپایداری فرمان نیز همراه می‌شود. به‌عنوان مثال، یکی از علائم شایع خرابی سگ دست جلو راست MVM 110‌ سفت شدن فرمان این خودرو است.

ساییدگی غیرمعمول تایرها

اگر تایرها بسیار زودتر از زمان طبیعی‌شان ساییده شده یا شکل ساییدگی آنها غیرمعمول است، ممکن است مشکل از سگ دست باشد. با ناپایدار شدن اتصال بخش‌های مختلف سیستم فرمان و تعلیق با سگدست، نیروی فرمان به‌صورت نامنظم به بخش‌های مختلف تایر وارد شده که می‌تواند سبب ساییدگی نامنظم تایرها شود.

دلایل خرابی سگ دست چیست؟

توجه به علائم خرابی سگ دست کافی نیست و به‌عنوان راننده خودرو باید دلایل خرابی آن را نیز بدانید و از آنها پیشگیری کنید. علاوه بر فرسایش و استهلاک طبیعی بر اثر گذر زمان، برخی از مهم‌ترین دلایل خرابی این قطعه عبارتند از:

• تغییرات دمایی شدید؛ در مناطقی با تغییرات دمایی شدید در طول شب و روز یا حین رانندگی، سگ دست می‌تواند دچار اعوجاج شود.
• تصادف و ضربات؛ دست‌اندازهای سنگین و برخوردهای کوچک و بزرگ می‌توانند سبب خروج سگ دست از تنظیم شوند. بنابراین پس از هر برخورد یا دست‌انداز سنگین باید نسبت به علائم خرابی آن حساس باشید.
• رطوبت و خوردگی؛ قرارگیری سگ دست در معرض مواد شیمیایی، رطوبت، گردوغبار و غیره می‌تواند سبب خرابی زودهنگام آن شود. بنابراین توجه به نشتی‌های احتمالی به این قطعه ضروری است.
• خرابی دیگر قطعات سیستم تعلیق و فرمان؛ خرابی هریک از دیگر قطعات سیستم تعلیق و فرمان یا خارج شدن آنها از تنظیم می‌تواند عملکرد سگ دست را تحت تاثیر قرار دهد.

طول عمر سگ دست و نکاتی برای افزایش آن

سگ دست، قطعه‌ای مقاوم اما در معرض فشار زیاد است که معمولا بین ۱۰۰ هزار تا ۱۵۰ هزار کیلومتر عمر می‌کند. بااین‌حال، رانندگی در شرایط نامناسب جاده‌ای، شرایط آب‌وهوایی و غیره می‌توانند عمر آن را کاهش دهند. برای جلوگیری از خرابی زودهنگام این قطعه، رعایت چند نکته ساده زیر می‌تواند مفید واقع شود:

• رانندگی نرم و پرهیز از شتاب‌گیری‌ها و تغییر جهت‌های بی‌مورد
• عبور آرام و محتاطانه از دست‌اندازها
• رعایت وزن استاندارد خودرو
• بازرسی مداوم سیستم تعلیق و فرمان به‌ویژه کمک فنرها و چرخ‌ها
• تعویض و تنظیم به موقع لاستیک‌ها
• اطمینان از سلامت کاور پلوس به‌منظور پیش‌گیری از ورود رطوبت و مواد شیمیایی به سگ دست

شغال دست چیست؟

در خودروهایی با سیستم تعلیق پیچیده و نیز برخی خودروهای قدیمی، از قطعه‌ای به نام شغال دست استفاده می‌شود. قطعه‌ای فلزی و شبیه به استخوان که قبل از اتصال سگ دست به سیبک فرمان، میل فرمان و میل پیستون کمک فنر قرار گرفته و مقداری از فشار آنها را محتمل می‌شود. این قطعه، نقش تنظیم و محافظت از سگدست را برعهده داشته با جذب لرزش‌های اضافه و از انتقال آنها به چرخ‌ها جلوگیری می‌کند. 

سخن آخر؛‌ خرید سگ دست

در پایان این مقاله، لازم به یادآوری است که در خرید سگ دست باید نهایت دقت را به کیفیت متریال و ساخت آن داشته باشید. خرید این محصول با برندهای شناخته‌شده و از فروشگاه‌های معتبر می‌تواند تا حد زیادی دغدغه شما را رفع کند. فروشگاه زدفیت، ضمن تامین این محصول از برندهای معتبر خارجی با تضمین اصالت کالا، خدمات مشاوره خرید و نصب آن را نیز ارائه می‌دهد. برای دریافت لیست قیمت انواع سگ دست با کارشناسان ما تماس بگیرید.