روغن گیربکس چیست و چه کاربردی دارد؟ + زمان تعویض و نکات
وقتی صحبت از روغن ماشین می‌شود، ذهن بسیاری از افراد سمت روغن موتور می‌رود و بعضا تصور می‌کنند که این مواد در هیچ بخش دیگری وجود ندارند؛ چنین دیدگاهی اما صحیح نیست چرا که روغن گیربکس، یکی از سیالات بسیار مهم در داخل خودروها به حساب آمده و نقشی حیاتی را در عملکرد درست خودرو، ایفا می‌کند.
توجه به علت‌ها و همچنین زمان تعویض به موقع روغن گیربکس می‌تواند از به بار آوردن هزینه‌های بسیار بالا جلوگیری کند. اگر می‌خواهید با کاربرد این روغن، ویژگی‌ها و هزینه تعویض آن بیشتر آشنا شوید، تا انتها در کنار ما باشید.
روغن گیربکس چیست؟
همان‌طور که می‌دانید، خودروها اجزای مکانیکی ریز و درشت بسیاری دارند که در تعامل با یکدیگر کمک می‌کنند تا یک خودرو به حرکت درآید. در این بین، جعبه دنده یا گیربکس، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها به حساب می‌آید که در داخل آن روغن گیربکس وجود دارد و لازم است که به صورت دوره‌ای تعویض شود. برای اینکه سیستم جعبه دنده ماشین به درستی عمل کند، باید روغن آن تازه و کافی باشد؛ در غیر این صورت، ممکن است خسارت‌های بسیار سنگینی به خودرو وارد شده و مجبور به پرداخت هزینه‌های بالا نیز باشید.
جالب است بدانید به روغن گیربکس، روغن واسکازین نیز گفته می‌شود. علت این مسئله، روسی بودن کلمه «واسکازین» است و از لحاظ عملکرد، هیچ تفاوتی میان آنها وجود دارد. به بیان دیگر، ما با نام‌هایی متفاوت برای یک محصول با عملکردی یکسان روبه‌رو هستیم.
البته دوام و طول عمر روغن گیربکس بسیار بالاتر از روغن موتور است و باید در فواصل طولانی‌تری آن را تعویض کرد. به علاوه، روغن مورد استفاده در خودروهای دستی با اتوماتیک، کاملا متفاوت است و هر خودرویی، روغن مخصوص به خود را دارد.
با وظایف روغن گیربکس آشنا شوید
وظیفه اصلی روغن گیربکس همانند روغن موتور، روانکاری قطعات اجزای مکانیکی کوچک و درشتی است که در اثر حرکت، گرمای زیادی را تولید می‌کنند. روانکاری قطعات، از اصطکاک و سایش اجزای گیربکس جلوگیری کرده و در نتیجه، مانع خودرگی آنها خواهد شد. بدین ترتیب، طول عمر قطعات داخلی نیز تا حد قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد.
ویژگی دیگر روغن گیربکس که با طول عمر قطعات نیز ارتباط مستقیم دارد، قابلیت خنک‌سازی آنهاست. این سیال قدرتمند با خنثی کردن گرمای ناشی از حرکت اجزای مکانیکی جعبه دنده، مانع از آسیب دیدن و خرابی قسمت‌های مختلف آن می‌شود.
به موارد بالا باید بهبود عملکرد و افزایش سرعت و قدرت گیربکس هنگام تعویض دنده در سرعت‌های مختلف را نیز اضافه کرد.
انواع روغن گیربکس
فارغ از مشخصه‌های فنی خود روغن‌ها مانند میزان گرانروی و ویسکوزیته، روغن های گیربکس در دو نوع دستی و اتوماتیک تولید می‌شوند و نمی‌توان از آنها به جای یکدیگر استفاده کرد. در پایین، به اختصار در مورد هر کدام از آنها صحبت خواهیم کرد:
روغن گیربکس دستی
روغن گیربکس دستی یا MTF (مخفف عبارت “Manual Transmission Fluid”)، برای خودروهایی با جعبه دنده دستی کاربرد دارد. این سیالات که به آنها روغن واسکازین هم می‌گویند، معمولا غلظت زیادی دارند. اندازه‌گیری میزان روغن گیربکس دستی، کار ساده‌ای نیست و برای آن باید از یک مکانیک کمک گرفت.
روغن گیربکس اتوماتیک
روغن گیربکس اتوماتیک یا ATF (مخفف عبارت “Automatic Transmission Fluid”) برای ماشین‌هایی مدرن‌تری که این روزها توسط تولیدکنندگان داخلی و خارجی عرضه می‌شوند، کاربرد دارد. این روغن غلظت و گرانروی کمتری داشته و شیوه چک کردن مقدار آن نیز به واسطه گیج و میله مخصوصی که برای آن در نظر گرفته شده، بسیار ساده است.
هزینه تعویض روغن گیربکس اتوماتیک در مقایسه با روغن‌های دستی، تفاوت چندانی ندارد و بیشتر به نوع روغن و برند آن وابسته است. معرفی بهترین روغن گیربکس اتوماتیک کار دشواری نیست چرا که بسیاری از شرکت‌های ایرانی و خارجی، این محصول را تولید و به بازار عرضه می‌کنند.
بهترین زمان تعویض روغن گیربکس
روغن گیربکس، یک ماده مصرفی در داخل ماشین است و در طول زمان، خاصیت خود را از دست داده و کثیف می‌شود؛ به همین دلیل باید آن را در دوره‌های زمانی مشخص، تعویض کرد. عدم تعویض به موقع این روغن، ضمن کاهش بازده خودرو و همچنین اثرگذاری منفی بر روی عملکرد آن، می‌تواند باعث خرابی جعبه دنده و اجزای آن نیز بشود.
بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس هر خودرویی معمولا داخل دفترچه آن قید می‌شود. با این حال، استاندارد مشخصی در این رابطه وجود ندارد. اگر بخواهیم به صورت کلی بگوییم، هر 50 تا 100 هزار کیلومتر یک‌بار باید روغن گیربکس را تعویض کرد. برای خودروهای اتوماتیک نیز این رقم معمولا هر 60 هزار کیلومتر اعلام می‌شود.
این اعداد البته تقریبی هستند و زمان تعویض روغن گیربکس ماشین به نوع و جنس روغن، شیوه رانندگی و محیط که در آن حضور دارید، بستگی دارد. مثلا برای افرادی که عادت به رانندگی در سرعت‌های بالا یا تعویض دنده به صورت مداوم را دارند، این ارقام تا حد زیادی کاهش پیدا خواهد کرد. در آن سو، در برخی از خودروهای مدرن‌تر به واسطه سیستم بهتر یا استفاده از روغن گیربکس بهتر، این رقم می‌تواند بسیار بالا باشد.
شیوه تعویض روغن گیربکس
روغن گیربکس ماشین، معمولا به دو روش، یکی به صورت دستی و دیگری با استفاده از دستگاه انجام می‌شود. تعویض این روغن البته کار ساده‌ای نیست و توصیه می‌شود برای انجام آن حتما نزد یک کارشناس یا متخصص بروید.
برای تعویض روغن به صورت دستی، به صورت کلی باید گام‌های زیر را دنبال کرد:
- آماده‌سازی خودرو و محل برای عوض کردن روغن
- تخلیه روغن قدیمی از طریق باز و بسته کردن پیچ تخلیه روغن
- ریختن روغن گیربکس جدید به داخل جعبه دنده با استفاده از یک قرقره یا لوله
- بررسی سطح روغن و اطمینان از نبود نشتی
- پاکسازی و نظارت محیط اطراف جعبه دنده
تعویض روغن گیربکس با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، روشی ساده‌تر و سریع‌تر به حساب می‌آید. این دستگاه‌ها البته قیمت بالایی دارند و به همین جهت، برای استفاده از آنها باید به مکانیکی مراجعه کنید. خوشبختانه، اکثر مراکز تعمیر خودرو، از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنند.
در کنار روغن، یک فیلتر کوچک نیز وجود دارد که در طول زمان، کثیف شده و بهتر است بعد از گذشت یک دوره، تعویض شود. فيلتر روغن گيربکس JAC S5-KMC J7 & K7شرکتی نمونه از این فیلترهاست
سخن پایانی
توجه به سطح روغن گیربکس و عملکرد آن، علاوه بر افزایش طول عمر قطعات مربوط به جعبه دنده، رانندگی با ماشین را نیز بسیار ساده می‌کند.
اگر در کنار روغن گیربکس به اجزای دیگری مانند فیلترها، درپوش فیلتر و … هم نیاز داشتید، می‌توانید روی زدفیت حساب باز کنید. این فروشگاه آنلاین با ارائه طیف گسترده‌ای از قطعات مربوط به خودروهای مختلف، خرید لوازم یدکی خودرو به صورت اینترنتی و دریافت آنها درب منزل را امکان‌پذیر کرده است تا کاربران، بدون هرگونه دغدغه‌ای قادر به خرید محصول خود از هر جای ایران باشند.
