باتری ماشین چیست و چه وظایفی دارد؟ اجزا، انواع و نحوه عملکرد باتری خودرو

تمامی ماشین‌ها برای روشن شدن و حرکت، به یک انرژی اولیه نیاز دارند که این انرژی را باتری ماشین تامین می‌کند. در ابتدای راه صنعت خودروسازی جهان، باتری ماشین، انرژی اولیه برای آتش زدن سوخت در موتور را فراهم می‌کرد، اما رفته رفته این قطعه وظیفه تامین انرژی الکتریسیته چراغ‌ها، بوق‌ها و… را نیز بر عهده گرفت. اما باتری خودرو چگونه کار می‌کند و اجزا داخلی آن چیست؟ در ادامه این مطلب از مجله زدفیت قصد داریم تا به طور مفصل درباره باتری خودرو صحبت کنیم و به بررسی انواع، اجزا، نحوه عملکرد و خرابی باتری ماشین بپردازیم؛ پس تا انتها همراه ما باشید.

باتری ماشین چیست؟

در سیستم الکتریسیته یا همان برق خودرو، دینام، اولین عضو است که برق را تولید می‌کند. در ادامه باتری، وظیفه ذخیره این انرژی الکتریسیته را بر عهده دارد و عنوان دومین عضو مهم در سیستم برق خودرو را به خود اختصاص می‌دهد. باتری ماشین، انرژي موردنیاز بخش‌های مختلف خودرو را تامین می‌کند؛ از انرژي لازم برای احتراق سوخت در موتور ماشین گرفته تا انرژی برق چراغ‌ها و بوق‌ها!

باتری ماشین نوعی باتری قابل شارژ است که انواع مختلفی از آن در خودروهای متفاوت دیده می‌شود. باتری، قطعه بی دردسری است که در شرایط مختلف کار می‌کند؛ اما خرابی و آسیب باتری خودرو، بر سلامت سایر بخش‌های ماشین تاثیر می‌گذارد. البته باتری نیز طول عمر مفیدی دارد که با رعایت برخی نکات نگهداری از باتری ماشین می‌توان این عمر مفید را افزایش داد.

وظایف باتری ماشین

اکنون به این سوال مهم می‌رسیم که وظایف باتری در ماشین چیست؟ آغاز و ادامه فعالیت بخش‌های مختلف خودرو، بدون انرژی الکتریسیته امکان‌پذیر نیست و باتری خودرو همان عضوی است که این انرژي را تامین می‌کند. به طور کلی، از جمله وظایف باتری ماشین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تامین انرژی لازم برای استارت خوردن ماشین
• رساندن برق لازم به چراغ‌های خودرو
• تامین انرژی مورد نیاز سیستم پخش صوتی
• تامین انرژی بخاری ماشین، در زمستان‌ها و نیروی کولر در تابستان‌ها

نحوه عملکرد باتری خودرو

اکنون به این سوال می‌رسیم که نحوه عملکرد باتری خودرو چگونه است؟ باتری ماشین یک منبع انرژی الکتریکی است که هم‌زمان با استارت زدن خودرو، وارد مدار می‌شود. سیستم اصلی باتری ماشین را چند سلول تشکیل می‌دهند که هر یک، دو الکترود مثبت و منفی و الکترولیت دارند. در طی فعالیت باتری، یون‌ها بین دو الکترود منفی و مثبت جابه‌جا می‌شوند که نتیجه آن تولید انرژی الکتریکی است. مایع الکترولیت نیز نقش پلی برای انتقال یون‌ها را بر عهده دارد. در نهایت این انرژی الکتریکی از باتری ماشین، به بخش‌های مختلف خودرو انتقال داده می‌شود.

انواع باتری ماشین

در میان انواع باتری ماشین، دو نوع باتری اسیدی و باتری اتمی معروف‌تر و پرکاربردتر هستند که در ادامه این بخش به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

باتری‌های اسیدی (باتری‌های غیر سیلد)

باتری‌های اسیدی مدل‌های قدیمی‌تر هستند که البته همچنان نیز به دلیل قیمت پایین‌تر و هزینه کمتر تولید، کاربرد دارند. این نوع باتری خودرو، حساس‌تر بوده و به مراقبت بیشتری نیاز دارد. باتری‌های اسیدی با نام مخفف LM نیز شناخته می‌شوند و صفحات آن‌ها از جنس سرب و دو آلیاژ کلسیم-آنتیموان ساخته شده‌اند. در ضمن، به این باتری‌ها می‌توان آب اضافه کرد و به همین دلیل، مناسب شرایط آب‌وهوای گرمسیری هستند.

باتری‌های اتمی (باتری‌های سیلد)

در باتری‌های اتمی که به اختصار با نام FM معروف هستند، از اسید استفاده نمی‌شود و فعالیت مواد فعال، به صورت جامد و خشک است. این باتری‌ها، حساسیت پایین‌تر و نیاز به مراقبت کمتری دارند. از دیگر مزایا این نوع باتری ماشین می‌توان به مقاومت در برابر شارژ بیش از حد، طول عمر بیشتر و شارژ سریع‌تر اشاره کرد. البته نقطه ضعف این باتری‌ها، دشارژ شدن عمیق و نیاز به تعویض باتری پس از این اتفاق است. در ضمن، صفحات باتری‌های اتمی از جنس سرب و تک آلیاژ کلسیم-کلسیم ساخته می‌شوند.

اجزا باتری خودرو

هر یک از اجزا باتری خودرو، وظایف خاصی را بر عهده دارند و در کنار یکدیگر کار می‌کنند تا وظایف باتری شامل ذخیره، انتقال و تامین انرژی الکتریسیته برای دیگر بخش‌های خودرو انجام شود. اجزا باتری ماشین در تمامی انواع آن یکسان است که در ادامه به معرفی آن‌ها پرداخته‌ایم.

جعبه باتری

جعبه باتری، بخش بیرونی باتری است که شما آن را می‌بینید. جعبه، دیگر اجزا باتری مانند صفحات و الکترولیت‌ها را در خود جای می‌دهد و از آن‌ها در برابر اثرات ارتعاش و ضربه محافظت می‌کند. این قطعه از مواد پلاستیکی مقاوم مانند پلی‌پروپلن ساخته می‌شود و دارای فضاهای جداگانه و پل‌هایی در کف است که محل قرارگیری سایر اجزا باتری هستند.

صفحات باتری

از اجزای اصلی باتری می‌توان به صفحات باتری اشاره کرد که وظیفه ایجاد جریان الکتریکی را بر عهده دارند. صفحات باتری خودرو به سه دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:

• صفحه منفی: اسکلت این صفحه از جنس سرب، کلسیم و آنتیموان بوده و به رنگ خاکستری ساخته می‌شود که مواد فعال یا خمیر آن از جنس اکسید سرب هستند. در ضمن، همیشه تعداد صفحات منفی درون جعبه‌ یکی بیشتر از صفحات مثبت خواهد بود.
• صفحه مثبت: در این صفحه نیز جنس اسکلت مشابه صفحه منفی از سرب، کلسیم و آنتیموان است؛ اما به رنگ قهوه‌ای تیره یا مایل به قرمز دیده می‌شود. جنس ماده فعال صفحه منفی نیز از دی اکسید سرب است.
• صفحه عایق یا جداکننده: این صفحات، عایق یا حائل بین صفحات مثبت و منفی محسوب می‌شوند و جنس آن‌ها از PVC، فایبرگلاس، کائوچو یا پشم شیشه است.

ترمینال‌های باتری

ترمینال‌های باتری را با نام بوشینگ‌ها نیز می‌شناسند که اتصال بین باتری و سیستم برق خودرو را فراهم می‌کنند. در واقع ترمینال‌ها، محل اتصال کابل‌های مثبت و منفی سیستم برقی ماشین با باتری هستند و نقش مهمی در این مجموعه دارند.

درپوش باتری

باتری توسط درپوشی محکم از جنس جعبه باتری، پوشانده می‌شود. اگر به سطح درپوش نگاه کنید، روی آن سوراخ‌های ریزی می‌بینید که محل خروج گازهای تولید شده در اثر واکنش‌های شیمیایی درون باتری است. همچنین روی درپوش باتری چندین دریچه وجود دارد که محل‌های تزریق الکترولیت هستند.

قطب‌های باتری

قطب‌ها نیز از اجزای اصلی باتری هستند که جریان الکتریکی را از باتری به مدار خارجی انتقال می‌دهند. در واقع قطب‌ها از یک سمت، بیرون از درپوش باتری قرار دارند و از سمت دیگر، داخل مایع الکترولیت هستند. قطب‌ها با علامت‌های مثبت و منفی مشخص شده‌اند و با قرارگیری باتری در مدار، الکترون‌ها را از قطب مثبت به قطب منفی حرکت می‌کنند. در ضمن جنس قطب‌ها از سرب است و قطب‌های مثبت و منفی بیرون جعبه، با دو رنگ آبی و قرمز مشخص می‌شوند.

نشانگر باتری ماشین

نشانگر، میزان شارژ باتری را نشان می‌دهد که سیستم آن در باتری‌های اسیدی و باتری‌های خشک متفاوت است. در باتری‌های اسیدی، نشانگر از یک قطعه استوانه‌ای شکل ساخته شده که در مرکز آن یک گوی سبز رنگ وجود دارد. در حالتی که گوی روی سطح استوانه باشد، یعنی شارژ باتری کامل است. اگر گوی سبز به پایین استوانه برود، به معنای نیمه شارژ بودن باتری است. در حالتی که باتری کاملا خالی باشد نیز رنگ سبزی دیده نمی‌شود و فقط رنگ سیاه است.

در باتری‌های خشک یا اتمی، نشانگر شارژ به صورت یک صفحه رنگی ساخته می‌شود که سه رنگ سبز، قرمز و مشکی، میزان شارژ باتری را مشخص می‌کنند.

اسید باتری یا الکترولیت

اسید باتری، محلول موجود در جعبه باتری است که به عنوان یک الکترولیت شناخته می‌شود. این محلول به انتقال الکترون‌ها بین صفحات کمک می‌کند تا انرژی الکتریکی تولید شود. اسید باتری از ۶۵ درصد آب و ۳۵ درصد اسید سولفوریک ساخته شده است که این اسید، مولکول‌های آب را به یون تبدیل کرده و موجب رسانایی الکتریکی بالای محلول می‌شود.

دلایل خرابی باتری ماشین

چرا باتری ماشین خراب می‌شود و دلیل خرابی باتری ماشین چیست؟ موارد مختلفی را می‌توان به عنوان دلایل خرابی باتری خودرو معرفی کرد که علل خرابی باتری، به شرح موارد زیر است:

• فرسودگی باتری خودرو که در گذر زمان اتفاق می‌افتد.
• خرابی دینام خودرو که نتیجه آن شارژ نشدن کافی باتری است.
• استفاده بیش از حد از بخش‌های برقی خودرو مانند زمانی که چراغ ماشین را به صورت روشن رها می‌کنید.
• خرابی سیم‌کشی و تجهیزات برقی ماشین که به باتری نیز آسیب می‌زنند.
• گیر کردن و خرابی سوئیچ رله که موجب تخلیه مداوم شارژ باتری خودرو می‌شود.
• نصب سیستم صوتی با قدرت و آمپر بالا که باتری ماشین قادر به تامین برق آن نباشد.
• سرما و گرمای شدید در زمستان و تابستان نیز به باتری خودرو آسیب می‌زند.

نشانه های خرابی باتری ماشین

شناخت نشانه‌های خرابی و آسیب باتری ماشین اهمیت زیادی دارد؛ چراکه می‌تواند به سایر بخش‌های ماشین آسیب برساند. از جمله مهم‌ترین علائم خرابی باتری ماشین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییر رنگ نشانگر وضعیت باتری ماشین
• کاهش قدرت و سرعت استارت خودرو
• کاهش شدت نور چراغ‌های داخل و بیرون خودرو
• کاهش عملکرد سیستم‌های الکترونیکی خودرو مانند تهویه هوا، دزدگیر و…
• نمایش پیام‌های هشدار در پشت آمپر

چگونه طول عمر باتری ماشین خود را افزایش دهیم؟

نحوه نگهداری باتری ماشین، نقش مهمی در سلامت و طول عمر این قطعه دارد. با رعایت برخی نکات ساده می‌توان عمر باتری ماشین را افزایش داد. از نکات مهم در نحوه نگهداری باتری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برای نگهداری خودرو در زمستان‌ها، باتری ماشین را کاملا شارژ کنید و موتور ماشین را گرم نگهدارید.
• در تابستان‌ها سطح الکترولیت و آب باطری خودرو را به صورت مداوم کنترل کنید تا در حد استاندارد باشند.
• اگر شارژ باتری ماشین کامل است، آن را در محل سرد نگهداری کنید.
• میزان آب یا اسید باتری خودرو را بررسی کنید.
• پیش از استارت زدن، ابتدا تمامی وسایل الکتریکی و چراغ‌های ماشین را خاموش کنید.
• زمانی که شارژ باتری ماشین به کمتر از ۸۰ درصد رسید، آن را شارژ کنید.

خرید باتری ماشین

در این مطلب از مجله زدفیت تلاش کردیم تا به سوالات شما درباره باتری ماشین، به زبان ساده‌تر پاسخ دهیم. همان‌طور که گفته شد، باتری ماشین، عضو مهمی در ساختار برق یک خودرو است که خرابی آن به دیگر بخش‌ها نیز آسیب می‌زند. اگر زمان تعویض باتری خودرو شما فرا رسیده است، برای خرید باتری ماشین می‌توانید به فروشگاه‌های لوازم یدکی مراجعه کنید.

فروشگاه اینترنتی زدفیت کار شما برای خرید لوازم یدکی خودرو را آسان کرده است. زدفیت، واردکننده لوازم یدکی و آپشن انواع خودروهای چینی از برندهای مختلف محسوب می‌شود. این فروشگاه تمامی محصولات خود را با ضمانت اصالت و کیفیت کالا به فروش می‌رساند. همچنین حذف واسطه‌های فروش موجب قیمت مناسب‌تر تمامی محصولات شده است.